Sègle tresen avans Jesus-Christ.

Al fons del golf que pòrta son nom, la vila grèca de Corintes s’espandís sul istme que liga Pelopònes e Attica.

Sus la plaça bèla del Mercat se vend una banda d’esclaus presa sus un vaissèl en plena mar.

Demest eles, un òme crane respond al mercadièr que li demandava çò que sap far :

- Sabi governar lo monde, alara te caldrà me vendre a qualqu’un que cerca un mèstre !

En reconeisser un filosòf cinic, un nòble vilandrés lo compra e li balha la libertat sul pic . Un còp afranquit, lo Diogènes ( se tracha plan d’el) se recapta al pè d’un temple, duèrm dins una mena de barrica de tèrra cuècha, manja çò que li escampan las gents e se passeja pertot en plen jorn amb sa lanterna alucada per dire de trobar un òme vertadièr.

A l’encòp, ensenha que desprovesiment e umilitat condusisson a sapiesa. Morís a l’atge de ochanta seis ans d’una mordida infecciosa per çò que assajava de raubar son òs a una vièlha canha. Son comportament mespresant cap al poder ne farà lo rèire dels anarquistas-rebalaires.

Mas lo mai celèbre episòdi de sa vida se debana quand, atragut per sa renomenada, lo quite Alexandre de Macedonia li fa una visita e li ditz :

- As pas paur de ièu ?

- Qual ès ? Lo ben o lo mal ?

- Lo ben.

- Qual poiriá doncàs crénher lo ben ?

Impressionat per la responsa del vièlh òme, Alexandre apond :

- Demanda-me çò que voldràs, o te donarai.

- Bolega te un pauc, me fas de l’ombra.

Felip Frens

Auei, qu'es la rentrada per Rubrica en òc tanben.

Voici donc une petite chronique de mobilité géographique par Micheu Chapduelh, afin de nous remettre en route pour la rentrée. Comme de coutume, en toute dérision bien sûr...

°°

Chabadas las vacanças. Es temps de tornar, de tornar au trabalh, de prener lo chamin dau retorn. Auvetz totjorn a la ràdio o a la television, los jornalistas dire que lo chamin dau despart es encombrat au començament de julhet. O lo chamin dau retorn saturat a la fin dau mes d’aost. Me sei longtemps damandat coma podián saber si tala o tala veitura presa dins un embotelhatge partiá o tornava. Me semblava que quauqu’un de Marselha qu’anava passar sas vacanças a Clarmont era sus lo chamin de l’anar, mas que queu chamin anava dins la mesma direccion que lo chamin dau retorn d’un parisian que veniá de passar sas vacanças a Seta. Mas non ! Per los jornalistas son tots dos sus lo chamin dau retorn. Quo es que partir vòu dire « quitar París per las Vacanças » e tornar vòu dire « quitar las Vacanças per rentrar a París ».

Fin finala, lo governament a tòrt de voler redusir lo nombre de regions : desjà ne’n i a nonmàs doàs : París per i trabalhar e las Vacanças onte los parisians se van pausar..

Si de Perigòrd voletz anar passar quauques temps en Bretanha o vers Briançon, partetz pas e tornatz pas : demoratz en Vacanças. E si voletz anar passar quauques temps a París, cresetz d’i anar mas quo es pas vertat, ses a i tornar, que seguetz lo sense dau retorn.

Quauqu’un que fai París-Rouen e vai vers lo nòrd es dins lo sense dau despart, mas tanben quauqu’un que vai vers lo sud e fai París-Marselha. E far Rouen-París o Marselha-París, quo es anar vers lo sud o vers lo nord, mas totjorn dins lo sense dau retorn. Quo es pas simple la geografia !

Tornar au trabalh, quo es per consequent tornar a París. Los que tornan pas a París son totjorn en vacanças, trabalhan pas, son daus gròs fenhants.

Micheu Chapduelh

Si cette chronique vous inspire des commentaires et des textes en occitan, laissez les sur notre blog

Una novela cronica de nòstre autor dau Nontrones

°°

"L’aiga de ròcha te fará morir, filhòta,
L’aiga de ròcha te fará morir.
Te fará morir, o quela aiga, quela aiga,
Te fará morir, es pus clara que lo vin."

‘Quela chançon me fai pensar a la Font Charlespa, dins lo fons de la ruá de Nontron que pòrta son nom. Estiu coma ivern, un pitit fiu d’aiga pissava d’una chanòla conhada dins lo mur de peiras grisas. Era rasis la ruá de Perigús, au pè dau terme. Pissa pus gaire totaura. S’es vut que de l’autre costat de la ruá bassa, se trobava l’auberja Lasterras (*Lasseterre, disian la gent en francés-francitan). Per la felibrejada de 1958, quauqu’un aviá escrich sus un bocin de carton pausat a costat dau tudeu : « AQUI QU’EI MOINS CHAR QU’IN FAÇO ».
I aviá totjorn un potet que se garnissiá d’aiga frescha, e tres o quatre topins de terra o ben de plastic que esperavan lur torn. L’aiga era bona, clara, jauventa. La mainatjavan. La fasian beure aus pitits : un travers-det de vin dins lo veire e de la bona aiga de la font per zo nejar (La chançon ditz ben que l’aiga clara es dangeirosa !). Non, Diu mercés, la gent de chas nos dins las annadas cinquanta ne’n bevian gaire de quela liquor d’anis que apelavan « passetisse », sens pensar a çò que lo mot voliá dire en occitan. Si lur avian dich que cinquanta ans pus tard, la gent sirian oblijats de ‘chaptar de l’aiga en botelhas per dire de beure quauqua ren de pas tròp maujauvent que a pas tròp meschant gost !
Quo auriá plan estat domatge de la laissar perdre, quela bona aiga de ròcha, en la laissar pissar dins lo Merdançon. Z’avetz plan devinat, si setz pas de Nontron ; lo Merdançon, quo es lo rigalhon que cor jos las maisons de las ruas bassas. Tota l’aiga sala anava dedins. Per pausar culòta, la gent davalavan a la cava. Lo cròs dau chiador era drech dessus lo riu dos metres pus bas. Lo fondament bien pausat sus las pòsts, eran plan benaises per escoltar lo marmus de l’aiga…
Aura, l’aiga de l’aduccion es aseptizada, esterlizada. Bevabla, pareis. Davant las fonts, los meras de las pitas comunas, que vòlen pas anar davant los tribunaus si per cas l’aiga fasiá malaude quauque vilaud, an fait plaçar daus paneus « Aiga pas bevabla ». Dins nòstra comuna, l’aiga ven de la Dotz, lo riu que suert de l’estanh de Sent Estefe. Los elegits, que son de la gent serios, defenden d’arrosar los vargiers per temps de sechiera. Los agricultors pompen l’aiga benleu cent metres jos nòstres pès per « irrigar » lo bigarroelh emb lurs canons. De la bona aiga pura que es jos terra  dempuei daus mila d’annadas e que nos tòrna empoisonada.
L’aiga de ròcha te fará morir…

A Marennes, lo 23 de junh de 2014
Jan-Peire Reidi

De legir tanben: Chaucidas dins los blats