Cette semaine, c'est la rentrée pour les petits et les grands. Micheu Chapduelh nous fait partager ses souvenirs de jeunesse : se retrouver en classe alors qu'on aimerait tant être dehors à profiter des plaisirs et des senteurs de fin d'été ou de début d'automne...Je ne sais pas pour vous, mais moi, j' en ai déjà les narines qui frémissent ! Bonne rentrée à tous! Denis Gilabert

 °°

Ai pas de meschants sovenirs de l’escòla, mas ai daus meschants sovenirs de la rentrada. Vòle dire que la rentrada se passava totjorn a un meschant moment. A la maison, quo es la sason ont aviam tot a bodre (à profusion) : los rasims, las pomas de totas las colors, los cacaus que de los massar nos fasiá de las mans negraudas que nos fasián plan vergonha comparadas a las daus petits borgés que las avián tan blanchas e tan netas. Deviam laissar los parents vendenhar sens nautres, massar soles las pomas e los cacaus e nos contentar de la qu’emportàvem dins la pòcha per la recreacion (e que sovent era minjada quitament avant d’arribar a l’escòla !)

E las chastanhas que tombavan. La mair nos en emplissiá ben una pòcha mas las deviam minjar frejas e quo era pas tan bon coma las que nos fasiam grilhar dins la chaminèia. E de las veire surtir d’un pelon (bogue) entredubert, quo es un plaser estetic rare. Esperar dijòus, esperar diumenc, que quo era pas lo dimercres mas lo dijòus que las escòlas eran barradas e que lo dissabde era un jorn normau.

Quo es un temps que las sentors montan de la terra quand a enfin son content d’aiga de plueja. L’estiu sent bon nonmas lo ser quand lo solelh se coija. Au temps de la rentrada, tot sent a bon e chanja de sentor a chasca ora dau jorn : sentors de fuelha umida, de faugiera, de piau de sauvagina, de frucha tròp madura, de fermentacion…

E de botareus (cèpes)! Totjorn quo era lo moment que chausissián per surtir. A ! que lor en ai vougut per quò ! E coma n’ai vougut a la rentrada de me privar de queu plaser, de quelas fòrmas devinadas jos la fuelha. E de quelas sentors raras.

Dau temps de l’escòla comunala, quò podiá enquera passar : aviam lo chamin a far per i anar. Daus còps arribavem ben en retard. Fau dire que quo es lo moment (emb lo primtemps) que l’escòla bartassiera (l’école buissonnière) es la mai plasenta. E lo ser podiam tornar quasiment a la nuech, portant quauques braçats de botareus massats en rota.

Mas dau temps de l’internat en vila, quo era pas parier. L’internat es suportable nonmàs en ivern ! E quand fauguet trabalhar, quo era pas mielhs : totjorn los botareus esperavan la fin de las vacanças…

Las melhors rentradas que ai conegut, fin finala, fugueren las de l’universitat : eran tardieras, los rasims eran vendenhats, los cacaus massats, las pomas se fruncissián sus la palha, las chastanhas eran au cledier (séchoir à noix, prunes et châtaignes), los botareus se fasián rares… E la gaulha (la boue) ganhava los codercs e los chamins. Las gruas eran passadas. Lo freg anava ‘ribar.

Micheu Chapduelh

Veiqui un texte mandat per un noveu contributor, Felip Frens de Veirinhac. L'i soetam benvenguda sur Rubrica en òc!

°°

Sabi pas se ne cal rire o plorar.

Tot començèt a la debuta del sègle aquel dimenge d’abrial que lo Lafarga s’encolerèt e me fotèt defòra.

Veniái de tustar a la pòrta de son ostalàs per demandar la man de sa filha. Emplegui lo mot « ostalàs » per descriure lo tresmudament d’aquel brave ostal.

Aviá auçat la bastissa dètz e uèchena d’un estatge, tombat la teulada vielha per far pausar de las ardesas falsas, puèi encastrejat de fenestras de plastic blanc que te podiás veire lors tampas escrincelar de luènh.

Rai, aviái pas cent sòus dins la pocha d’aquel temps. E mai que la Laureta m’aimèsse pas pro per resistir a son paire, de la desvistar cada jorn pel fenestron me venguèt intolerable.

Decidiguèri d’anar cercar fortuna a la vila e de ne tornar pas avans que poguèssi avisar lo Lafarga d’ennaut.

Mentretant, l’entreprenaire de trabalhs publics s’èra botat al cap del conselh municipal.

Monsur lo Conse volguèt infligir a sa comuna ço qu’aviá fach a son ostal : quicòm modèrn.

Caliá que la carrièra principala s’alarguèsse per aculhir mai de monde, crear de l’espaci per acantonar lors veïculs e aital favorizar lo comèrci.

Las palejairas palejèron tota una mesada e la maisoneta de mos aujòls dispareguèt mentre que la riba nòrd de la caussada sus cent cinquanta mètres.

Nòstre vilatge s’en remetèt jamai pus. Dels estajants novèls venguts de la vila procha per s’albergar a prètz bas acabèron de lo descarar .

La Laureta, venguda grasseta a dich de manjaquejar en gaitar la television, podiá pas durmir amb lo bruch del trafec tant mai que lo lum novèl de senhalisacion clucatejava cap a sa cambra.

Aquel lum li foguèt fatal : un camionàs l’espotiguèt mentre que traversava la carrièra. Pareis que lo fuòc s’èra encalat sul verd.

Ara qu’èri amonedat, jurèri de me venjar del Lafarga.

Crompèri una pèça bèla de terra encara liura dins la carreiròta que davala al miègjorn de son ostalàs. L’òme s’i èra retirat de la vida activa e de la politica per fenhantejar sul bòrd de sa piscina al mitan de l’òrt.

Qualques envelopas plan confladas se perdiguèron pas dins d’unes burèus avans que ma tòrre ne sortiguèsse de tèrra. Quaranta apartaments de luxe cap al sud !

Los d’ennaut se vendèron plan plan car que se podiá apercebre la mar amb una brava luneta per temps clar.

Me’n soi gardat dos a la cima per ne far un, cal viure confortablament ço disiá mon amic lo conse novèl en espiar lo Lafarga a l’ombra del bastiment.

D’ivèrn, l’entreprenaire vesiá lo solelh sonque avans que se colque.

Moriguèt sul ubac.

Felip Frens

Quò tombava plan. Lo trabalh qu’aviái de far me maucorava, l’actualitat internacionala me paranoïdizava, l’actualitat nacionala m’esquizofrenetisava e la regionala me fasiá sobechar sus las paginas centralas de Sud-Ouest. Mon bon astre vouguet que mon aurelha alassada se tendesse de vers lo pòste de ràdio que s’eissurissiá tot solet coma un robinet d’aiga tèbia que son junh seriá bon per la reforma.

« Il est de bon ton de se moquer de la publicité, disiá una votz, mais la publicité fait pleinement partie de notre culture, au même titre que la Bible, Homère ou Victor Hugo. La publicité, c’est l’usine à rêve de notre siècle. » Me virí de vers lo pòste e li pausí la question per fin de saber quala era l’usine à rêve dau segle XIX, la dau segle XIV, la dau segle XXI avant J.-C. mas me respondet pas.

Basta ! De raive, de pantais, de sòmis, n’aviái plan mestier. E - miracle ! - lo portaire, emb lo Sud-Ouest, m’aviá pausat un desplejant de Leclerc, un d’Intermarché e un de Carrefour ! E enquera, quand dise « desplejant », rende pas compte de la vertat ! Tres revistas tan espessas e tan quadricromatizadas coma un Paris-March (Le poids des maux, le chuc des photos.) En tot una liura e un quart de raive tot drech vengut de l’usina ! Ne’n lebretava, paubres amics !

E fuguí pas decebut. La publicacion de Leclerc se dubriá sus una plan bona fotografia d’un topinon de iogort au bifidus. Coma lo cubertilh era dessús pausat, era pas possible de veire lo bifidus mas quò se sentiá plan que i era. Lo iogort tanpauc se vesiá pas mas fau pas tot mostrar, si que non lo raive crebariá dins l’uòu. Era d’un realisme a te’n tombar de cuol. Quatre perlas d’aigada, coma sus una ròsa matiniera, eran aquí per alucar ton desir de freschor, alucar lo raive. Mon det passet, eniurat, sus la foto coma per cerchar lo caire levadís que permet de desoperculizar sens mau lo topinon. Mas quo era res mai qu’un imatge e deguí m’acontentar de raivar de la frescha e immaculada onctuositat dau iogort furmijant de bifidussonets de l’uelh coquin.

Lo iogort de Carrefour era mai classic, quasi militari : sieis topinons alinhats democraticament qu’era pas possible de dire quau era lo cap d’escadrilha. Lo d’Intermarché era mai audaciós : la fotografia en low-angle shot (1) te laissava l’impression de davalar dessús coma una belha sus una flor confla de nectar, coma un burgaud sus una pera madura o coma un avion camicaze sus las pòrtas dau Paradís. Un momenton d’emocion prigonda coma ne’n rescontras quatre - cinc còps dins ta paubra vita !

E la saussissa de Tolosa ! Tota ròsa coma un arquetip de tesson surtit tot drech d’un sovenir d’enfància o daus albums du Père Castor. La de Leclerc, en partir dau centre de la sieta s’envertolhava, s’elicoïdizava vers la drecha coma una fantastica cauquilha de cagolha de mar. La de Carrefour s’envertolhava vers man mansa coma un vertiginós vortex daus antipòdes, pòrta duberta benleu sus la quatrena dimension, los plecs misteriós de l’espaci-temps. La saussissa d’Intermarché, arribada au bòrd de la sieta, s’escartava de son quite envertolhament e, en plan de fugida, quitava la sieta e mai lo quite quadre de la foto. Ont anava ? Vers quala libertat conquesida ? Ma pensada era ben tròp impoderosa per la poder segre.

E la botelha d’òli de Carrefour . Òli de solelh ! Sens marca ! Òli venician que s’avança mascarat ! Quala chara s’escond darrier queu misteriós anonimat ? Vielha fachilhera o jouna fada ? puta o divessa ?

E lo talhon d’Emmenthal d’Intermarché ! Trogloditic ! Las alveòlas de la ciutat daus mòrts. O las qu’una vita terribla i es en gestacion, alien rosicaire o belha emmialairitz...

E los malinons de Leclerc ! Tres, plan pejats e estachats per un riban ròsa ! La quita esséncia de l’erotisme ! Ovidi, Safò, Pierre Louÿs, l’Amant de Lady Chatterley, Robert Lafont ! Pour l’achat de trois Sloggi, le quatrième gratuit ! E lo quatren, òc! aquí, rasís los autres, mas sens riban. Liure ! A ! lo quatren ! lo quatren !

E dire que dau monde que i a an besonh d’alcòl, de drògas, de libres, de musica o de museus per entrar dins lo monde de la beutat, de l’art, dau raive, dau temps que l’usina lo nos conha democraticament e a gratis dins la boitia, entre Sud-Ouest e la letra dau Tresor Public !

Micheu CHAPDUELH

1. Low-angle shot : francisme per « contra cabussada »