Ok

En poursuivant votre navigation sur ce site, vous acceptez l'utilisation de cookies. Ces derniers assurent le bon fonctionnement de nos services. En savoir plus.

  • Auseus dau ceu, de Jan Peire Reidi

    JP Reidi.jpegUna novela cronica de prima e d'actualitat de Jan Peire Reidi.

    « Agachatz los aucèls del cèl : non semenon ni non sègan ni non acampan dins de granièrs, e vòstre Paire celèst los noirís. » Novèl Testament, Evangèli segon Sant Matieu (6 :255), traduccion de Joan Roqueta-Larzac.

    « Semnen pas e mestiven pas, e garnissen pas de graniers… » « Nòstre Pair celeste los nuris »… mas nautres los empoisonem !

    Ente es lo cocut ? Ujan, l’ai auvit nonmas un còp, lo 30 dau mes de març. Era loenh, tot sol, e l’ai pas tornat auvir despuei. Aviá pas de monuda dins ma pòcha ; tant pieg, aurai pas de sòus ’questa annada – la carta de credit, quo es tròp modèrne, quò i fai pas… Lo paubre cocut es benleu tornat partir ; sa fumela voliá benleu pas demorar dins un país sens nis de pitits auseus per i poner sos uòus. Vesem gaire de roias, de vistrats e autres auselons.

    Ente son los plais ? Ente son las tridas que montavan « au nis per la Sent Aubin », lo prumier de març ? Ente son tots los merles que estiflavan dins los boissons ? Son benleu dins las vilas, ente prenen la plaça daus passeraus. Son pas en pena d’i trobar lur viure. Los insectes per nurir lurs pitits i son pas tant empoisonats per los neonicotinoids, lo glifosate, e tots los autres produchs de l’agricultura industriala. 

    Lo trobem plan a dire quand drubem la fenestra de la chambra ’queu brave sabat de chants d’auseus portat per la rosada daus matins de printemps. Fasian tots a lo que chantariá lo pus fòrt e que fariá las pus bravas modulacions. Quò piunava, quò jacinava, quò girrinava, quò s’escraunava (1)… Nòstre vesin lo pinçon lançava coma una question son « Madura cireisa » totjorn a la mesma plaça dins lo bòsc darreir la maison. Contunhava mai d’un còp, e quand ne’n aviá son aise de se ’rachar lo gorjareu, anava uchar un pauc pus loenh. « Nòstre » merle, benleu encoratjat per la preséncia d’una musiciana que aima Olivier Messiaen, fasiá de las improvizacions pus melodiosas e pus variadas que las daus autres merles. 

    Ente son los perdrijaus e las lauvetas dins la terras ? Los perdrijaus an begut lo glifosate dins las gotas de rosada. Las lauvetas parier. Podetz ben vos permenar dins las estolhas, ne’n faretz pas levar una. La lauveta : auseu dau ceu… De la veire « mover / De joi sas alas contra’l rai,/ Que s’oblid’ e se laissa chazer », Bernat de Ventadorn s’estona que « lo còr » li fond pas de « dezirer » (2). Set segles après nòstre trobador, lo poeta anglés Shelley, saluda la lauveta, « esperit joios », sens malícia e sens migrança, que monta naut, naut, dins un espaci celeste clar, pur, armonios, divin coma son chant (3). 

    Tots los auseus son pas mòrts. Auviá sovent lo lauriòu en fasent mon boesc au mes de feurier. Eimatin, ai vut un rebeinit. Una senzilha a ’massat un mijon de pan sus lo mur, a bona distància dau chat. Una demiá-dotzena d’estorneus an volgut minjar los granons de la liedre. Ai laissat frotjar la liedre per las ’belhas que i venen ’massar lur darniera recòlta au mes d’octòbre. Quand pòrten los uelhs sus una fòrma umana darreir la fenestra, los estorneus aimen mai anar becar los vermes dins lo prat. Tornaran per las cireijasons au mes de junh e per partatjar las fijas emb los burgauds au mes de setembre. Si vòle sauvar ma frucha, ai nonmas de pausar lo fusilh sus lo mur, sens quitament far petar. Comprenen… avant de comprener que i a pas de dangier ! Los estorneus, auseus que parlen… An quitament de las varietats dialectalas dins lur lingatge. S’assemblen en de las voladas de mila d’alas que fan de bravas danças acrobaticas dins lo ceu. 

    Vesem enquera quauquas graulas. Mas vos promete que passem pas fauta de palomas. Las palomas an pas mestier d’nsectes per nurir lurs pitits ; los beus fan dins lur gòrja un lach que los jòunes beven dins lur quite bec. Se geinen pas per venir becar la liedre, mai, quand lo virasolelh es semnat, per gratissar los semnadis, se gorjar de granas e besilhar los tres-quarts dau revengut. Quò fai que los agricultors planten de las babòias dins las terras, pendilhen a de las ficelas daus CDs que viren dins lo vent e eblausissen la sauvatgina. O ben an daus canons espauridors que fan partir los auseus e los pòrcs singlars, mai e eissaurelhen los vesins traïts a chasca petada.

    Ujan, fau pas comptar veire beucòp d’irondelas. Tròben pus gaire de vielhs bastiments per bastir lurs nis de gaulha. Un còp de mai ai sentit la jòia de viure en ’visant passar de las grandas forchadas de gruas, mas pas una jòia coma la de Bernat de Ventadorn o de Shelley quand vesen la lauveta montar naut, naut… Quo es pas per aprochar un ideau que las gruas estorben dins lo corrent ascendent per-dessus la maison, mas per tornar partir vers daus país ente la natura es gaire mielhs tractada qu’aquí.

    Ai cujat far una cronica sens parlar de quauques gros auseus maujauvents que an pas d’alas blanchas sus l’eschina, mas que an de las arpias a las pautas, segur : Piaus-Rosseus, que fai au gòlfe e maumena lo monde, Chin-Chin Covid, son enemic, que permena sos bateus de guerra e garnis nòstras retrumarias, Topin-la-Poison que fai la guerra e vend son pretròli, Bibin-la-Bomba, Turcon-la-Preison, e totplen d’autres sauvatges que vòlen boissar la lei, l’art e la sciéncia, que migren gaire de la libertat de consciéncia, de la libertat de paraula, mai daus autres drechs de la persona umana. Diram ren de l’Autra, Mïon-l’Esmalida, que Diu mercés a pas enquera pogut far tant de mau que los autres, mas es dau mesma semen. ’quilhs auseus legissen gran Shelley e los trobadors e s’aumiraudien gran de la beutat de la vita. Quoras los auselons aviblats per lur colera e las messonjas van-t-ilhs ’chabar de far eisir e de nurir ’quelas béstias de malur que boleguen, chaulhen e chafrelhen la vita de la gent e de la natura, e que espanden la violéncia, l’escurantisme, l’injustícia, la dolor e la mòrt ?

    A Javerlhac, lo 2 dau mes d’abriu, 2025

    Jan-Peire Reidi

    Coma las roias, los jais e las ’jaças, los passeraus, las graulas…
    Bernat de Ventdorn (1125-1200) « Quan vei la lauzeta mover (…) / Meravilhas ai car desse/ Lo cor de dezirer no’m fon »
    Percy Bysshe Shelley “To a Skylark” (1820)   “Hail to thee, blithe Spirit! / Bird thou nevever wert / That from Heaven or near it / Pourest thy full heart / (…) / Higher and higher still /.../ The blue deep thou wingest,/ And singing still dost soar, / And soaring ever singest”
    Sabe pas si Shelley aviá legit Bernat de Ventadorn, mas trobem mai d’un element comun dins l’inspiracion, los sentiments, los imatges e lo simbolisme.

  • Dins lu potz, texte de André Dexet ( Panasòu)

    Patric Ratineaud nos fai segre daus textes extrachs dau « Boirador dins lo topin » per André Dexet que son chafre era « Panasòu », per ‘mor qu’era de « Panazol » en Viniana Nauta – Faguet beucòp de publicacions e parlava sus radiò Limòtges – A tornat trobar quauques libretons de las annadas… 1950/1960… Veiqui "Dins lu potz".

    Dau costat de Coçac, Piaron e sa Pierèta se decideren de far creusar un potz. Lu trabalh se fasiá pas tot sol e queu potz enançava gaire. Qu’es-que n’i a daus rochiers, mai daus calhaus de grison dau costat de Coçac… Afen, breu. Un beu jorn, Piaron disset a sa femna :

    - Escota Pierèta, aüei que qu’es diumenc e que los obriers trabalhen pas, io seriá content de davalar dedins per veire si an trobat l’aiga e veire ente lu trabalh ne’n es. Tu vas ’trapar lu virador, io vau montar dins lu benon e tu laissaràs davalar bravament, tot doçament, tot doçament.

    - D’acòrd, Piaron.

    La brava femna ’trapet lu virador, son òme montet dins lu benon e lu laisset davalar bien bravament. Mas lu benon en davalar prenguet dau pés e la Pierèta aviá beu sarrar las dents mai lu virador, quò preniá de mai en mai de pés e a fòrça de pesar, la Pierèta ne’n emparet lu virador !

    A ! filh de garça, lu benon mai Piaron meteren pas longtemps per davalar au fons dau potz ! E l’i ’viá de l’aiga… E Piaron ne’n aviá daicia au babinhon. Eu auviguet sa femna que purava…

    - Pura pas, Pierèta, pura pas, sei pas nejat, pura pas, te’n preje, n’ai pas tròp de mau !

    - Qu’es pas per te que pure, disset la Pierèta, mas qu’es lu virador que m’a balhat per lu chais…

  • Journée portes ouvertes à la Calandreta de Périgueux samedi 12 avril 2025

    Journée portes ouvertes Calandreta Pergosina 12 avril 2025.pngLa Calandreta Pergosina , école immersive bilingue occitan français située 21 rue Béranger à  Périgueux, fait son opération portes ouvertes

    samedi 12 avril 2025 entre 9 h 30 et 12 h 30.

    Voir le programme détaillé en pièce jointe.

    COMMUN~1.PDF