Veiqui un texte del talhier animat per Pauleta André.

°°

Bona annada a tot lo monde

A los que s'aiman

A mos amics e a mos vesins

A ma vesina qu'es de tant bon far per iò...

Bona annada als lops-garons e als leberons

A totas las bèstias

A mon chen e a mon caton que duermon dins lo canton

A mon borricòt e a mos auselons...

Bona annada als ortalièrs

A tots los arbres e totas las flors

A tota las fadas de totas las fonts

Bona annada, bona annada...

Bona annada a vosautres tots

A tots, mas pas a mon collèga

A tots los papets e las mametas que vòlon demorar jòines

Bona annada...

Bona annada als occitanistas del Sarladès

A tots los musicaires que fan dançar los amorós e los que zo son pas

A los que son luònh e los que son rasís

Bona annada, bona annada...

Bona annada a tots los que demòran sols

A totas las maires e tots los petits nenets

A tots los òmes de la tèrra e totas las femnas

A tots los qu'aiman far la fèsta e los autres tanben...

Bona annada a tots los que son partits luònh e qu'espèran tornar lèu

A los que son malauts e que vòlon se'n sortir

Al mond perduts suls batèus abandonats

A los que son al caud e un bon fuèc per los que son defòra...

Bona annada a los de Sant-Cibran e los d'endacòm mai

A los que m'aiman pas e qu'una ventada los empòrta

Bona annada a tots los qu'avèm oblidats

Bona annada, bona annada...

Bona annada a tots los que se baton contra l'escurantisme

A tots los que denoncian lo fanatisme

A tots los que trabalhan per l'escolarisacion de tots los dròlles dins lo monde

A tots los que prenon lo temps de soscar un pauc.

Bona annada als petits vièlhs

E als ausèls

Al chocolat e als cats

Quò's tròp complicat

Per far rimar

Ne'n pòdi pus

Bona annada a cadun !

Lo talher de lenga de San Cibran

Lo 15 de genièr, l'estanquet "La lune pebre" nos aculhiguèt per nos tornar trobar coma de costuma, un còp per mes. Per aqueste serada, l'òme que sap parlar de las plantas, vòli dire lo Joan-Loís Oraziò, nos venguèt presentar son libre novelament editat, "Orquidèas salvatjas de Perigòrd".

Tot aquò foguèt fach a l'encòp emb fòrça modestia e emb la mòstra d'un grand mestritge de la botanica. Emb son parladís imagièr e son amor per aquelas flors, saguèt nos menar dins la dralha de l'orquidèa salvatja.

Comencèt per nos dire cossí espeliguèt son livre qu'èra demorat amagat dins lo fons d'un tirador fòrça temps e que ne'n saliguèt gràcia a la Brigida Miremont, la sia femna. Qu'èra estat pecat que i demorèsse oblidat per totjorn !

Puèi, nos contèt l'istòria de las orquidèas tras los temps. Nos diguèt que dins los diferents mites e mitologias de fòrça pòbles, se vei lo pivelatge dels òmes per aquelas flors. Lors bulbes, un mai petit que l'autre, de la forma dels colhons, atisavan fòrça desiranças. Cal dire que lo "viagra" èra pas estat encara trobat pels cercaires ! Mas, rai d'aquò ! Parlèt tanben d'unas espècias de las raices en forma de dets que se disián "la man del diable". Aquela d'aquí èran atanben plan recercadas per tal d'espotir los bulbes e ne'n far una mena de farina que deviá èstre qualque potinga afrodisiaca e miraclosa ! Ne resultèt qu'un fum d'espècias d'orquidèas desapareguèron.

Aprèp, lo Joan-Loís parlèt de la planta, ela meteissa, coma botanista : cossí reconéisser una orquidèa, cossí se desvolopa e cossí se far la polinisacion. Nos entresenhèt sus sa multiplicacion vegetativa, sa reproduccion sexuada, sa germinacion e ont se podiá trobar. Aital, nos faguèt lum sus nòstras coneissénças, que per d'unes coma iò, èran un pauc trantalhantas ! Contunhèt en nos fasent veire qualque fotòs d'orquidèas. Se me rapèli plan, i aviá l'ofrís abelha, l'ofrís becassa, l'ofrís mosca, l'orquís boc, l'orquís monard, l'orquís moscalhon, lo serapiàs lenga... A cada còp, lo Joan-Loís donava l'explicacion del nom e autras entresenhas. Fin finale, nos mostrèt l'esclòp de Vènus que se'n vei pas mai.

Aprenguèron que en França i a enquèra unas 160 espècias d'orquidèas que s'escondisson dins los talhís, los romegàs,dins las zònas secas e peirosas, mas tanben dins las pradas umidas. Lo Joan-Loís apondèt que ara, las orquidèas son pas mai desragadas per lors colhons, mas que i aviá una menaça de las bravas emb l'aveniment de nòstre monde dich "desvolopat" : l'assecament de las zònas sanhosas, l'emplec de deserbants e pesticidas, la modificacion dels ecosistèmas... e ne'n passi !

Quò foguèt una serada plan instructiva e agradiva, menada per un òme meravilhat per la beutat e la gràcia de las orquidèas e mai per lors estrategias dins la capitada de lor reproduccion. E benlèu que se voliam botar nòstre grun de sal per salvar las orquidèas e la natura tota entièra, poiriam far coma lo Joan-Loís, prene lo temps de nos arestar pels camins de travèrsa, remirar, solfinar, escotar, tastar quand quò's possible e subretot respectar...

Grandmercé, Joan-Loís !

Grandmercé, Brigida, tu que ajudères ton òme a portar son livre a tèrme !

Per l' ASCO : Pauleta André

La fin del mes de decembre èra arribada a grand tròt, e a l’escòla pendant la darrièra setmana la rigente aviá demandat als escolans de far de dessenhs tant per Nadal que per lo primièr de l’an. Tots los escolans se botèron al trabalh e, per un còp, sens repotegar un bric. Los caliá veire penjats sus lor fuèlha de papier, lo cap clinat, la lenga entre las dents emb los uèlhs lusissent de plaser. E dins la classa pas un bruch ! s’entendiá nonmas los pas de la rigente que passava de taula en taula veire çò que fasián los dròlles e las drolletas, en donant quora un conselh, quora un encoratjament o encara un pichon còp de gredon per ajudar un pauc los picassos en èrba.

Un escolan, un sòl, fasiá pas de dessenh. Qu’èra lo Joantonet, un drollet qu’anava sus sos sèt ans e qu’èra assetat a la darrèra taula al fons de la classa. Disiá res, avisava sa fuèlha blanca emb dels uelhs sens expression, que semblàvan voides en chucant son gredon. En passant la rigenta li disiá qualques mots docetament, coma se parlava a un malaut e emb sa man li alisava los pials, alara Joantonet començava a far un arbrisson, mas s’arrestava lèu . Se sentissiá qu’aviá pas enveja de far quicòm per Nadal.

Pertant Joantonet èra pas malaut, e aviá pas acostumat la rigente a tant de passivitat. L’an passat lo drollet teniá pas en plaça : bolegava coma pas un, caquetava tan un tropèl d’agassas, la cort de recreacion èra tròp petita per el e èra un plan bon escolan que saviá sas lessons e que compreniá lèu, lèu !

A la fin de l’estiu, un pauc abans la dintrada, lo paire de Joantonet se n’èra anat. Lo paire de Joantonet aviá pren una valisa e daissar tot son monde a l’ostal. I aviá nonmas los adults que savián que lo papà èra anar viuvre emb una autra femna ! Anatz explicar aquò a un drollet de sèt ans.. ! un papà pòt pas estre emb una autra femna que la mamà ! e una mamà es pas facha per plorar cada jorn, mas per rire, cantar, e jogar emb son filh ! I aviá ben la mameta – qu’èra la mamà de sa mamà- que lo veniá cercar a l’escòla per li far far quatre oras, e que fasiá tanben de plan bon gatèus, e lo papet que contava d’istòrias agradivas , mas qu’èra nonmas la mameta e lo papet ! E dins tot aquò degun parlava pas del papà.

Tanben Joantonet se decidiguèt a far quicòm : dins lo secret de sa cramba faguèt una letra - «  Bon paire Nadal tòrna me mon papà »- e la donèt al factor…

Aqueste 24 decembre foguèt un grand e bèl 24 decembre per nòstre Joantonet qu’en tornant de la messa de miejanuèch emb sa mameta, trobèt dins lo canton de l’ostal son papà, sietat emb sa mamà ! Joantonet credèt un « papà » a far tremolar la maison e sautèt dins los braçs de son paire per lo potonejar …. « sabes »  ço-ditz lo papà « lo Paire Nadal, qu’es un Paire Nadal modern, m’a mandat un sms per me dire qu’un papà deviá passar nadal emb son filh ; alara sèi vengut per uèi, e per totjorn demorar emb vosautres. »

E n’i a que dison que la Paire Nadal existís pas ?

Sèrgi Lespinasse