Suite de "Tuar lo pòrc", un texte sur les souvenirs de Bernard Bourgés, traduit en occitan par Maryse Lasjuilliarias de l'atelier de La Chapelle Gonaguet.

D'un còp d' apchador tan exact coma son còp d'uelh era juste, lo Gabí aviá partit la testa e dostat las dents de las maissas.
Mon pair atisava lo fuòc jos la granda marmita onte l'aiga per far cueire la charn daus bodins començava de prener lo bulir.
Aprep aver 'chabat d'uflar la petairòla, estachat lo bocin de canòla e l'aver botada a sechar, pendolhada a-d'un chabron dau chabanon, io rentrava dau boesc per lo fuòc que ne'n i aviá mestier de tres o quatre lenhas en mesma temps per aver de l'aiga chauda a portada de man per 'chabar de far cueire lo disnar. Quauques còps, me 'massava una bufada, quante aviá pas botat lo boesc onte faliá e que quò geinava.
Los budeus bonhavan dins de l'aiga e dau vinagre ; faliá que lo mai important siá fach avant que de passar a taula e quò era quasiment passat una ora.
L'avant velha, ma mair aviá preparat lo bolhon per trempar la sopa, un bolhon de mongetas « lingots blancs », onte aviá bulinat una carcassa de rit qu'aviam començat de tuar un jorn avant « lo Ministre».
Lo Gabí ne'n preniá dos còps e de son dire, era tant bona la sopa de la Noemiá ; segon mon pair, quò era subretot de far chabròu que l'agradava. Fau dire que quante tuavam, mon pair conhava lo robinet au barricon de vin de quilhs bons « ottelos » qu'aviam vendenhats a part, especialament per quela enchaison.
Dins l'aprepmiejjorn, quò era un pauc mai tranquille, nos destaulavam 'viron las tres oras. Per las femnas, i aviá totjorn dau trabalh a la maison e faliá preparar las besunhas per lo l'endoman.
Lo Gabí se'n tornava chas eu per sonhar las bèstias un pauc mai dabora ; aprep, un còp de mai, vendriá balhar la man a chas nos per embodinar e coma quò era dich, demorariá per sopar coma nosautres.
Au moment d'embodinar, lo monde eran pauc que pro rassegurats, migravan que la charn siá pas pro cuecha, que los budeus sián pas solides. Daus uns còps, quò 'ribava qu'aprep aver embodinat « un runle » de quasi 60-70 centimetres, lo budeu s'espetava e la bona besonha tornava tombar dins la bassina onte los bodins desjà olhats e estachats eran bien envertolhats. Ma mair zo 'massava frau que brau mas tot era embarbolicat.
Dau temps que ma sòr eissujava, lo Gabí e mon pair se se bevián una chopina d' « ottelos ». Dins la cosina, quò fasiá chaud e faliá far 'tencion que lo chen, e quitament la chata, anessen pas lerpolhar lo « Mini » que fregissiá dins la granja, en esperar que lo Gabí venha per lo copar l'endoman avant las dietz oras.
Emb tot aquò, passavam a taula 'viron las nòu oras passadas, mas las gògas eran sus lo fuòc ; mon pair e ma mair eran segurs de pas se'n anar coijar avant mianuech, lo temps que las gògas prenhan lo bulh, que cuesan doas oras de temps, qu'àian lo temps de fregir un moment avant que de las tirar dau bolhon, que las botessen a eissurir sus la taula cruberta d'un brave bocin de linçòu, que las enrudelessen bravament per, fin finala, las crubir emb d-un petaçon.

(de segre)

Suite de "Tuar lo pòrc", un texte sur les souvenirs de Bernard Bourgés, traduit en occitan par Maryse Lasjuilliarias de l'atelier de La Chapelle Gonaguet.

Ma sòr es demorada dins la cosina per preparar los prumiers gròs bocins que deven cueire un brave moment.
Julià 'rieba emb sas quatre finas 'gulhas de brochar las chauças e ma mair la junh per començar de lavar la budalha, emb precaucion. Que los budeus, los fau nimai espetar nimai traucar ! Io, boide l'aiga dedins, puei son desvirats entre doas 'gulhas de brochar en tirar tot suau, son desgraissats e aprep, deve bufar dedins per verificar que sián pas espetats o traucats. Fin finala, son copats a la bona lonjor. Ma mair ditz a mon pair que endueinan, faudrá pus donar tant d'òrdi pas molinat, que, daus uns còps, los gruns entiers pòden traucar los budeus que sierven per far las gògas.
Las polas ne'n laissan penas mijas que quauques còps demòra un pauc de bigaroelh dins l'estomac. Se'n foten plan de trapar de l'aiga chauda sus la cresta, per elas tanben quò es la festa. Los chens sinòtan de pertot, ren se perd, quitament lo mai sale.
Lo Gabí m'a balhat la petairòla, quò es io que deve la boidar, la netiar e l'uflar sens la far petar en bufar dedins. Fau que degun m'ajude. Segur que l'i 'riebe pas dau prumier còp, nimai dau segond e lo monde risen de me veire far ; quò es subretot que l'embot sent a la pissa e i a mestier de bien l'embocar si un vòu que quò ufle. Quò es a rigolar! Quò fai gorgetar mas aquò, quò es la baptejada.

Se vai cosinar e se vai sarrar

Dau temps que ma mair e ma sòr presparavan lo disnar emb un brave bocin de fetge negre e de fetge blanc adobats emb d-una sauça de vin plan assaborada, cuecha a pitits sauts , lo Gabí aviá copat la testa dau « Mini »e l'aviá netiada en dòstar las dents e los uelhs. Sus los volers de ma mair, talhava una jauta per los bodins, una autra per la hure, per las endolhas e per lo fromatge de gorret ; las aurelhas eran per las gògas per que sián plan « ferradas », lo nas per la hure e las cervelas eran viradas de costat en guisa de leschotariá avant que de sopar. ( de segre)

Suite de "Tuar lo pòrc", un texte sur les souvenirs de Bernard Bourgés, traduit en occitan par Maryse Lasjuilliarias de l'atelier de La Chapelle Gonaguet.

Aura, anam pesar ; anam saubre quí a lo còp d'uelh lo melhor. Avant la pesada, chascun s'amusa en dire son estimacion, 300, 350 e quitament 400, de las liuras de segur . Mas si fai entre 300 e 350, quò será brave, en saubre que las jutas questa annada an sufert de la sechiera ! De vrai, un còp sus la bascula, « la poma » sus « la barra » marca 140 quilòs. Ma mair l'aima mielhs de queu pes, será pas tant gras.
I a mestier de quatre personas per menar la gàbia rasís la taula de tuar mas mon pair a passat una pita còrda sus lo morre de « Mini » que pòt pus brucir e que es mut.
A la leste, lo tiram de la gàbia, lo jasem sus la taula e Maurici e Rogier l'imobilizan dau temps que mon pair crampona la testa.
Lo Gabí, fin preste, conha lo coteu long e esfilat dins lo còu dau pòrc. Ma mair bòta lo grand platau en dejós, lo tenent d'una man e de l'autra boira lo sang emb lo vinagre per fin que calhe pas. Per çò qu'es de io, sei charjat de gigonhar, en la far virar, la pauta de davant per que lo sang cole mielhs, que ne'n deu pas demorar dins la charn nimai dins las venas.
Lo Gabí nos anonça que l'animau es mòrt e plan mòrt. Dau temps que l'aiga 'chaba de bulhir, anam dins la cosina onte ma sòr es demorada per preparar un marendon.
Son las dietz oras. Començan de lo rasclar e io, boide l'aiga bulhenta sus lo « Mini », tot suau que lo Gabi a bien recomandat de pas l'eschaudar avant que los nervs sián vertadierament mòrts, per pas lo far sufrir sens rason e per pas far cueire la codena.
Som trapats de rasclar ; Maurici es l'especialista daus pès, mon pair s'ocupa de la testa e de las aurelhas, Rogier dau ventre, ma sòr de l'eschina, que quò es lo mai aisat.
Los chens son tot autorn de nosautres, son a la festa. Per ilhs, los prumiers bocins son los onglons, aprep quò es lo torn de la gròssa peu jos los piaus e entau jusc'a la fin de la netiada.
Lo « Mini » es rasclat, rinçat e aura, fau subretot pas lo laissar tombar quand anam lo botar sus l'eschala, encranilhat per lo jambier e joslevar l'eschala tots ensemble per l'apoiar a l'intrada de la granja. Quò es que quò pesa e per terra emb quela fanha onte venem de rasclar, quò podriá eslampiar. Quò es quò-quí que los òmes crànhen lo mai.
Un còp l'operacion reüssida, avant que de lo drubir, mon pair pòrta la botelha d'aiga de vita e daus veires. Un bon viatge de « pruna », quò raviscolará la gent subretot qu'eimatin fasiá pas chaud e lo Gabí aviá lo màrfie.
Lo Maurici e lo Rogier tòrnan chas ilhs per far lo trabalh qu'an laissat, aura que chas nos, lo mai beu dau trabalh es fait. En partir, lo Maurici ditz a ma mair Noemia que la Julià vendrá li balhar la man per netiar los budeus e ma mair li promet de los ajudar quante quò será lor torn de tuar.
Lo Gabí suert un fum de coteus, los passa un pitit còp sus l'agusador e traça una reja dempuei l'entre-jarras jusc'au còu emb son coteu ponchut. Ma mair espera emb tres o quatre bassinas, e a mesura que lo Gabí drueba la bèstia, ma mair bòta la sopena dins una bassina, la pança dins una autra, la budalha dins una selha, lo fetge de costat. Discretament, lo Gabí fissa lo cur que nos vòu mostrar qu'aviá pas mancat la sagnada, coma d'avesat. Nos vòu far creire que son coteu era 'nat drech dins lo cur. ( de segre)