Suite de "Tuar lo pòrc", un texte sur les souvenirs de Bernard Bourgés, traduit en occitan par Maryse Lasjuilliarias de l'atelier de La Chapelle Gonaguet.

Aura, anam pesar ; anam saubre quí a lo còp d'uelh lo melhor. Avant la pesada, chascun s'amusa en dire son estimacion, 300, 350 e quitament 400, de las liuras de segur . Mas si fai entre 300 e 350, quò será brave, en saubre que las jutas questa annada an sufert de la sechiera ! De vrai, un còp sus la bascula, « la poma » sus « la barra » marca 140 quilòs. Ma mair l'aima mielhs de queu pes, será pas tant gras.
I a mestier de quatre personas per menar la gàbia rasís la taula de tuar mas mon pair a passat una pita còrda sus lo morre de « Mini » que pòt pus brucir e que es mut.
A la leste, lo tiram de la gàbia, lo jasem sus la taula e Maurici e Rogier l'imobilizan dau temps que mon pair crampona la testa.
Lo Gabí, fin preste, conha lo coteu long e esfilat dins lo còu dau pòrc. Ma mair bòta lo grand platau en dejós, lo tenent d'una man e de l'autra boira lo sang emb lo vinagre per fin que calhe pas. Per çò qu'es de io, sei charjat de gigonhar, en la far virar, la pauta de davant per que lo sang cole mielhs, que ne'n deu pas demorar dins la charn nimai dins las venas.
Lo Gabí nos anonça que l'animau es mòrt e plan mòrt. Dau temps que l'aiga 'chaba de bulhir, anam dins la cosina onte ma sòr es demorada per preparar un marendon.
Son las dietz oras. Començan de lo rasclar e io, boide l'aiga bulhenta sus lo « Mini », tot suau que lo Gabi a bien recomandat de pas l'eschaudar avant que los nervs sián vertadierament mòrts, per pas lo far sufrir sens rason e per pas far cueire la codena.
Som trapats de rasclar ; Maurici es l'especialista daus pès, mon pair s'ocupa de la testa e de las aurelhas, Rogier dau ventre, ma sòr de l'eschina, que quò es lo mai aisat.
Los chens son tot autorn de nosautres, son a la festa. Per ilhs, los prumiers bocins son los onglons, aprep quò es lo torn de la gròssa peu jos los piaus e entau jusc'a la fin de la netiada.
Lo « Mini » es rasclat, rinçat e aura, fau subretot pas lo laissar tombar quand anam lo botar sus l'eschala, encranilhat per lo jambier e joslevar l'eschala tots ensemble per l'apoiar a l'intrada de la granja. Quò es que quò pesa e per terra emb quela fanha onte venem de rasclar, quò podriá eslampiar. Quò es quò-quí que los òmes crànhen lo mai.
Un còp l'operacion reüssida, avant que de lo drubir, mon pair pòrta la botelha d'aiga de vita e daus veires. Un bon viatge de « pruna », quò raviscolará la gent subretot qu'eimatin fasiá pas chaud e lo Gabí aviá lo màrfie.
Lo Maurici e lo Rogier tòrnan chas ilhs per far lo trabalh qu'an laissat, aura que chas nos, lo mai beu dau trabalh es fait. En partir, lo Maurici ditz a ma mair Noemia que la Julià vendrá li balhar la man per netiar los budeus e ma mair li promet de los ajudar quante quò será lor torn de tuar.
Lo Gabí suert un fum de coteus, los passa un pitit còp sus l'agusador e traça una reja dempuei l'entre-jarras jusc'au còu emb son coteu ponchut. Ma mair espera emb tres o quatre bassinas, e a mesura que lo Gabí drueba la bèstia, ma mair bòta la sopena dins una bassina, la pança dins una autra, la budalha dins una selha, lo fetge de costat. Discretament, lo Gabí fissa lo cur que nos vòu mostrar qu'aviá pas mancat la sagnada, coma d'avesat. Nos vòu far creire que son coteu era 'nat drech dins lo cur. ( de segre)

Suite de "Tuar lo pòrc", un texte sur les souvenirs de Bernard Bourgés, traduit en occitan par Maryse Lasjuilliarias de l'atelier de La Chapelle Gonaguet.

Après "Lo preparatius, veiqui "Lo moment de tuar".

Per lo Gabí, lo tuaire,quò es lo dijuòus que li vai lo mielhs ; per chas nos, tot es preste e mon pair pense ren aver obludat de preparar.

Eimatin, chas nos se son levats mai dabora que d'avesat e quitament io, que ma mair voliá pas que los òmes me trobessen au liech 'laidonc que lo trabalh nos esperava, e fòrça trabalh per tot lo monde.

Mon pair a maniat las bèstias mai dabora que d 'avesat, ma mair a drubert tota la denada. Las bestias senten que quauquaren d'anormau vai se passar. Quauques còps, lo « Mini » jangla, d'autres còps cunla, sembla que pura. A ren minjat dempuei ier matin. Dins tot queu talabast, lo quite masle lapin, esmajós, fai petar lo talon.

Lo Gabí 'rieba a bicicleta a las ueit oras e destacha sos ustilhs dau pòrta-bagatges. Los bòta en seguretat sus lo cabinet, dau temps que se beu un cafe avant de tuar.

Io, portí quauquas selhas d'aiga de mai per la chaudiera e parier dau boesc per la chaudiera e tanben per la maison que ne'n i aurá mestier avant miegjorn.

Maurici e Rogier son 'quí ilhs tanben, a l'ora e tanleu lo cafe engolat, mon pair explica tot çò que fau far, quò es a dire botar la gàbia davant la pòrta de l'establon e verificar que la bascula siá dins la cort. Entra dins l'estable per far surtir lo « Mini » e pòt veire que lo « Mini » a barutelat son baquet tota la nuech e que ne'n botet de l'òrdre, çò-ditz mon pair. Fin finala lo « Mini » s'engulha dins la gàbia atirat per una espija de bigaroelh que lo Mauricí, plan fin, fai bolegar per lo fons. Lo paubre tesson que creba de fam se fai colhonar e quò es io que sei charjat de botar còp sec lo varroelh de la pòrta de darrier.

De segre

Segonda partida daus preparatius de "Tuar lo pòrc", un texte sur les souvenirs de Bernard Bourgés, traduit en occitan par Maryse Lasjuilliarias de l'atelier de La Chapelle Gonaguet.

Un còp tornat de l'escòla, dau temps que revise mas leiçons, vire lo molin de pebre que
ne'n i a mestier de fin mas tanben dau cassat per botar dins lo salat.
Ajude ma sòr a tirar dau placard de la granja, la granda marmita que tòrna servir nonmàs
d'una annada sus l'autra per far cueire las gògas e dos jorns aprep a far fondre la graissa que
servirá per crubir los anchauds dins los topins e per fricassar la padela. E recuperarem los
grilhons tant saborós dins lo fons per botar dins los topinons emb tanben una cocha de graissa dessus per cachetar. Ma sòr nètia la marmita sens utilizar d'aiga e l'essuja bien coma fau que rolhariá avant que nos ne'n servam la setmana entrant.
Ma mair para un uelh aus sacs a chambons, que quò s'era passat entau una annada, las
mitas avian minjat los sacs fachs de vielhs linçòus. Degun avián vist los pitits cròs dins un daus sacs e quante vouguèrem entamnar lo prumier chambon au mes de junh per los fens, una moscha bluia era passada emperaquí e l'aviá gostat avant nosautres. Coma ma mair sabiá tant ben rassegurar mon pair que maronava aisat, nos disset que la moscha ne'n aviá pas minjat mai que ne'n podiá. Ne'n sauvet la mai granda partida manca la plaça dau curadís onte aviá trobat dos o tres cussons.
Pareis que queu chambon venguet pas rance, quitament a la fin. Ne'n aviam jamai minjat de tan bon.