En voici le sommaire transmis par Valéry Bigault, dau Bornat Dau Perigòrd

- Le mot du nouveau président du Bornat, Olivier Boudy
- Assemblée Générale du Bornat 2014 et nouveau bureau
- Portrait de Frédéric Mistral
- La Coumunion di Sant (Frédéric Mistral)
- Littérature orale occitan en Charente par JL Queriaud
- Poesies (Robert Lesvignes et Jean Rigouste)
- Recette du ragout de veau aux asperges
- Lo Sannhaporc par Noel Rebeyrol
- Ressons e concors literari dau Bornat per 2014
- Remesa de la Brancha de Jarric a Andriu Phelip
- Vie des groupes du Bornat.

Lo Bornat dau Perigòrd

Dempuèi mai de cent ans, la vita occitana en Perigòrd.
Revue de Lo Bornat dau Perigòrd
éditée avec le concours du Conseil Général de la Dordogne
Association d’Education Populaire agréée par le Ministère de l’Education Nationale
Siège social 13 rue Kléber - 24000 Périgueux
Tél. 05 53 07 12 12 - bornat.ovh.org
Gérant de la publication : Bernard Sendres
La Jarthe - 24520 Saint-Germain-et-Mons
Commission paritaire des publications n° 0318G87771
Les correspondances doivent être adressées :
Pour la rédaction : Majoral Valéry Bigault
33, avenue du Pont de Juillet - 24500 Eymet
Tél. 05 53 63 41 29 - revue.lobornat@laposte.net
Pour l’administration et les adhésions : Lo Bornat
13, rue Kléber - 24000 Périgueux
Tél. 05 53 07 12 12 - lobornat@orange.fr
Tous droits réservés © per “lo Bornat”
http://bornat.ovh.org/
Bulletin d’abonnement à la revue Lo Bornat et/ou adhésion au Bornat dau Perigòrd
Nom : ...................................................................................................................................................
Prénom : ..............................................................................................................................................
Adresse : ...............................................................................................................................................
Code postal : ............................. Ville : ...............................................................................................
..............................................................................................................................................................
Adhésion seule au Bornat dau Perigòrd : 5 euros
Abonnement seul à la revue Lo Bornat : 15 euros
Adhésion + abonnnement : 20 euros
A adresser à Lo Bornat dau Perigòrd, 13, rue Kléber, 24000 Périgueux - revue.lobornat@laposte.net
Règlement à l’ordre du Bornat dau Perigòrd
L’abonnement à la Revue Lo Bornat, renouvelable par tacite reconduction part
obligatoirement du premier janvier de chaque année et doit être payé avant fi n février.

Onte lo comissari Caüsac daus Ombradors e son equipa trapats de fodinar dins la carriera daus Cubertafont au mitant de la pissaratas  chaban per rencontrar una nauta siloeta negra emb sos dos chens pas tròp amistos...

°°

Fauguet gratissar un moment per pesser respondre a Gaëtan. Quo era presque tots daus Cubertafont, los que eran quí dedins. Troberem un Francès, mòrt en 34, segurament lo pair de quela frairina, grand-pair de Marius, e una Joana, mòrta en 56, segurament sa femna. Una tomba nos laisset embarrassats. L’era pròpa, sens liedre ni ren. Son locatari, un nommat Téofile Maseu, que l’ocupava pertant dempuei 1867 era estat visiblament prejat de laissar la plaça a quauqu’un mai, que sas òssas trainavan per costat, en-d-un triste pilòt. Un òrdre de Caüsac nos faguet espiar de prep e paupinhar lo debas de la peira tombala. Aviá rason coma d’avesat. Quauquas entalhas, un pauc de podra blancha de peira esbrijonada, fasián coneitre que, i ‘viá pas gaire, la lorda peira era estada bolegada, d’evidença per chamjament de locatari. Faudra tornar veire quí dedins. Mas bien segur, mossur lo comte, vam venir emb daus utils levar quela peira per i trobar Diu sap quala orror, marcatz bien que si quo es quela faròia de Marius, nòstra mission sera chabada e porrem nos en tornar chas nos en laissar que la plaça sauvestrosa au monde que i resten benleu, que avem enquera vut degun. Laissèrem lo cementeri, prenguèrem a man mança un sendareu que semblava tornar montar a la cima de la carriera e nos pesser tornar a la veitura. Lo solelh, aurà, era presque coijat, e nòstras ombras s’eilonjavan dau temps qu’un semblant de nuech començava d’emplir la carriera, e que quauques freulaments nos venián careçar lo chais e los piaus. Z’aimava pas, lo Gaëtan, mas sas bravas vinzeladas que siulavan de pertot portaván gaire de pertas demest las pissaratas que nos environavan coma si avián jamai vut d’èssers umans. Una butet la curiosetat jurcinc’a se venir entraupar dins la tinhassa eiriçada de nòstre mossur que cuget se’n esplamir e deguet sa vita sauva a l’intervencion eroïca de Franciscò que la rachet en mesme temps qu’una bona ponhada de piaus a la clòsca dau comte daus Obradors. Nos nos esperavam a nos far bladar de prumiera per lo tòrt fait a son integritat fisica. Silenci. Reddor. Aviá degut zo sentir avant nautres. “Qui setz vos ?” La nauta siloeta negra se destachava a contre-lutz e los dos beus labrits que s’esbagaunhavan a sos pès la fasián enquera mai esmanceiritz. La question de Gaëtan demoret sens responsa. Quo i es, ‘la vai nos fotre los chens aprep, e nautres avem pas de saumas per lor fotre una petnada sauvadoira . Mas non. D’un geste apasimant, los faguet coijar e se taser. Una votz grava trauquet la sorniera, aurà tombada sus lo causse. “Cherchatz Marius…” Quo era pas una question. “Laissatz lo tranquille. Vòu pas tornar. Vòu pas vos veire. Tornatz vos en d’ente venetz ‘vancès de tombar jos la malediccion de la Talhada. Quo es una plaça maudicha, maujauventa per los estrangiers…” Una larja volada recrochetanta de pissaratas venguet joslinhar sas paraulas e Gaëtan deguet rentrar la testa dins las espatlas.Quò l’empaischet pas de respondre a la sorna figura. “Volem lo veire, Marius, li parlar, auvir de sa gòrja que ne vòu pas venir coma nautres, ente es ? Es viu ?“ La responsa venguet redde.“ Es viu, en bona santat, velham sus eu, podetz me creire !” Los dos chens li coperen la paraula. Raunaments,  piaus eiriçats, babinhas retroçadas, quo era pas per nautres queste còp. En quauque luòc, sus lo causse, una peira aviá rudelat e elas doas bestias desliuradas bomberen totas dents defòra butidas per la man tenduda e lo crit sauvatge d’encoratjament de lor patrona. La tòca de quela chaça unlanta fariá mielhs de fugir que de se far massar per quelas doas cent liuras de violença e de gavaunhas eisserpelhantas. Lo quite Franciscò, que es pertant pas talament sensible poguet pas se tener de lançar un crid d’alarma plan inutile. Daus japaments de dolor nos vengueren còp sec e los dos chens tarderen pas a tornar, boiticants, aurelha bassa, coa entre las pautas. Fugueren remerciats d’una pita careça sur lo morre e d’un gratadís entre las aurelhas. Quò fai gaire quante un ven de massar una brava plumada, mas fagueren mina de se’n contentar. Dau prifond de la nuech venguet un long rachanament de victòria. La femna negra i respondet per una cordelada d’insultas que nos assabentet sus sa capacitat de replica. Lo filh de vessa de puridura de merda pudenta de carna de cuòu purit, me sovene pas de tot, se contentet d’una novela rachanada, mas una peira tirada de man de mestre manquet la femna d’un piau. Quo era fòu çò que s’ aimavan dins queu país. La tranquillitat semblava tornada. Gaëtan, que las pissaratas avián laissat, se plantet de tota sa nautor, lonja siloeta negra contre lonja siloeta negra. Sab pas si quo es quò, mas la femna semblet s’apasimar.( de segre)

Joan Ganhaire

Seguida de las aventuras dau commissari Gaëtan Caüsac daus Ombradors e de son equipa que descubren las maisons estranhas de la carriera de la Talhada. Abandonadas? Benleu, benleu pas ...

°°

Io me demande, daus uns còps, si queu tipe i veu pas mielhs que nautres. Sus lo còp de sieis oras, que lo solelh es enquera naut d’una bona ‘gulhada, coma disiá ma paubra mair, aviá colat de veitura e marchava d’un bon pas davant nautres, permenant vagament sa cana blancha que li sierv mai a flacar quauqua brodicha au chamin o a esmanciar los que li fan despiech, a saber generalament Franciscò e io, qu’a li far eschivar las entraupas que podrián lo far se planchonar o massar quauque conh de mur per lo morre. D’un còp se calet e faguet signe a Franciscò de plantar.

I eram. Aviam mancat de tombar drech dessus e quante dise dessus, quo es dedins que deuriá dire. Gaëtan s’era ‘restat a tres metres de la riba d’un bauc de quinze metres de naut copat dins la ròcha tendra dau causse. E au fons, se vesiá una diesena d’estranjas basticòlas talhadas dins lo calcari, las unas cubertas de teules, las autras a la cima simplament talhadas un pauc en devers dins la peira. Chascuna aviá una chamineia, que per l’ora, paguna fumada ne’n surtiá. Las ombras començavan de s’eslonjar a La Talhada la bien nommada. Vesetz quauqu’un ? Non, pas mai au bassolh estrech de las maisonetas que dins los charreirons, se vesiá degun. Pas un quite chen. Ente eran lo monde que restavan quí ? Deuriá aver per lo mens doas femnas, benleu tres, e nòstre famós Marius que eram venguts querre per lo compte de Mestre Pradier.

“Avetz fait tròp de bruch emb vòstra cacunha purrida !” A ! La meschanta fe ! I eratz pas benleu, coma nautres, e si sentetz talament bien las chausas, auriatz pogut las sentir un pauc mai dabora, non ? que non pas mancar nos fotre en debas dins la carriera. Per lo còp, lo monde z’aurián saubut que nos eram ‘ribats, e aurián ‘gut pus nonmas a far tres cròs de mai dins lor chavadís o nos laissar a l’apetit de la sauvatgina e de quauques miaunards famgalits. Segur que ne’n aviam fait dau bruch ! Dins queu país planher e silenciós, quò deviá far brave temps que lo roflament d’un motor aviá fait quilhar l’aurelha aus chenards mai a la gent. E queu bruch de civilisacion podiá nonmas velher dire dangier per queu pitit grope copat dau monde dempuei tant de temps. Marcatz bien que lo nommat Marius, benleu un pauc mens alobatit que las autras, s’auriá pogut manifestar… A mens que siá retengut preisonier, o que siá tornat partit per lo nòrd, o que siá… Aurem benleu pas de tant bonas novelas que quò a menar a mestre Pradier.

Franciscò que aviá bien mestier de far jugar sas chambas era partit en escleraire en segre la cima de la carriera e tornet en dire que aviá trobat un genre d’eschalier talhat dins la peira que semblava permetre de devalar au vilatge. Una granda discutida se’n seguet. Coma d’avesat, Franciscò era preste a colar nestiar lo doar d’abòrd mai si sa chara MAS 36 era pus nonmas un sovenir de sas annadas de legion estrangiera. Io, la prudença facha òme, me vesiá pus leu esperar quí e survelhar l’endret et l’eventuau retorn daus abitants. Per un còp, lo grand chefe donet rason a l’autre tuaire e cinc minutas pus tard colavan a coa de lop los meschants degrats talhats dins la paret. Franciscò en testa, Gaëtan lo tenant sarrat per la cencha, e io dernier survelhant l’atelatge.

Riberem au fons sens eslampiada e Caüsac tornet prener sa libertat a belas esflacassadas de sa cana blancha. Las maisons que d’en naut semblavan maitot pitas, z’eran pas talament. L’una aviá quitament un estage qu’un podiá atener per quauques degrats talhats dins la peira. Doas o tres eran bastidas de quartiers subrebeus, mas la majer part eran d’una sola peça, monoliticas, coma se plaguet a dire mossur Gaëtan Caüsac daus Ombradors que aima a remembrar au pitit pòble que a fait daus estudis. Pas una quita fenestra, pas un quite calustron. Mas de las pòrtas espessas, farradas qu’un podiá vanament tustar dau punh mai dau pè.“ I som ? I a degun ?” Pas de responsa. Pas una bestia, pas un gatge a trainar. Quauquas erbas fòlas, quauques arbrissots ranquenits que ‘vián trobat un pauc de terra dins quauqua fendassa donaván enquera mai una impression d’abandon. Lo sole signe de vita, lo troberem a l’autra riba dau vilatge : una font pissava gaire mas menava un pauc de freschor en gotissar dins un conchon talhat dins la peira coma tot çò que se podiá veire dins quel estrange país. Talhat tanben dins la peira lo pitit cementeri que troberem a man mança en surtir de la carriera per lo nòrd. Una quinzena de tombas chavadas dins lo rochier e surmontadas de peiras tombalas mossudas d’un sol bocin e de simplas crotz que quauqu’unas avián espanlat dins l’ortruja e la palena. (De segre)

Joan Ganhaire