Veiqui un texte mandat per un noveu contributor, Felip Frens de Veirinhac. L'i soetam benvenguda sur Rubrica en òc!

°°

Sabi pas se ne cal rire o plorar.

Tot començèt a la debuta del sègle aquel dimenge d’abrial que lo Lafarga s’encolerèt e me fotèt defòra.

Veniái de tustar a la pòrta de son ostalàs per demandar la man de sa filha. Emplegui lo mot « ostalàs » per descriure lo tresmudament d’aquel brave ostal.

Aviá auçat la bastissa dètz e uèchena d’un estatge, tombat la teulada vielha per far pausar de las ardesas falsas, puèi encastrejat de fenestras de plastic blanc que te podiás veire lors tampas escrincelar de luènh.

Rai, aviái pas cent sòus dins la pocha d’aquel temps. E mai que la Laureta m’aimèsse pas pro per resistir a son paire, de la desvistar cada jorn pel fenestron me venguèt intolerable.

Decidiguèri d’anar cercar fortuna a la vila e de ne tornar pas avans que poguèssi avisar lo Lafarga d’ennaut.

Mentretant, l’entreprenaire de trabalhs publics s’èra botat al cap del conselh municipal.

Monsur lo Conse volguèt infligir a sa comuna ço qu’aviá fach a son ostal : quicòm modèrn.

Caliá que la carrièra principala s’alarguèsse per aculhir mai de monde, crear de l’espaci per acantonar lors veïculs e aital favorizar lo comèrci.

Las palejairas palejèron tota una mesada e la maisoneta de mos aujòls dispareguèt mentre que la riba nòrd de la caussada sus cent cinquanta mètres.

Nòstre vilatge s’en remetèt jamai pus. Dels estajants novèls venguts de la vila procha per s’albergar a prètz bas acabèron de lo descarar .

La Laureta, venguda grasseta a dich de manjaquejar en gaitar la television, podiá pas durmir amb lo bruch del trafec tant mai que lo lum novèl de senhalisacion clucatejava cap a sa cambra.

Aquel lum li foguèt fatal : un camionàs l’espotiguèt mentre que traversava la carrièra. Pareis que lo fuòc s’èra encalat sul verd.

Ara qu’èri amonedat, jurèri de me venjar del Lafarga.

Crompèri una pèça bèla de terra encara liura dins la carreiròta que davala al miègjorn de son ostalàs. L’òme s’i èra retirat de la vida activa e de la politica per fenhantejar sul bòrd de sa piscina al mitan de l’òrt.

Qualques envelopas plan confladas se perdiguèron pas dins d’unes burèus avans que ma tòrre ne sortiguèsse de tèrra. Quaranta apartaments de luxe cap al sud !

Los d’ennaut se vendèron plan plan car que se podiá apercebre la mar amb una brava luneta per temps clar.

Me’n soi gardat dos a la cima per ne far un, cal viure confortablament ço disiá mon amic lo conse novèl en espiar lo Lafarga a l’ombra del bastiment.

D’ivèrn, l’entreprenaire vesiá lo solelh sonque avans que se colque.

Moriguèt sul ubac.

Felip Frens

Quò tombava plan. Lo trabalh qu’aviái de far me maucorava, l’actualitat internacionala me paranoïdizava, l’actualitat nacionala m’esquizofrenetisava e la regionala me fasiá sobechar sus las paginas centralas de Sud-Ouest. Mon bon astre vouguet que mon aurelha alassada se tendesse de vers lo pòste de ràdio que s’eissurissiá tot solet coma un robinet d’aiga tèbia que son junh seriá bon per la reforma.

« Il est de bon ton de se moquer de la publicité, disiá una votz, mais la publicité fait pleinement partie de notre culture, au même titre que la Bible, Homère ou Victor Hugo. La publicité, c’est l’usine à rêve de notre siècle. » Me virí de vers lo pòste e li pausí la question per fin de saber quala era l’usine à rêve dau segle XIX, la dau segle XIV, la dau segle XXI avant J.-C. mas me respondet pas.

Basta ! De raive, de pantais, de sòmis, n’aviái plan mestier. E - miracle ! - lo portaire, emb lo Sud-Ouest, m’aviá pausat un desplejant de Leclerc, un d’Intermarché e un de Carrefour ! E enquera, quand dise « desplejant », rende pas compte de la vertat ! Tres revistas tan espessas e tan quadricromatizadas coma un Paris-March (Le poids des maux, le chuc des photos.) En tot una liura e un quart de raive tot drech vengut de l’usina ! Ne’n lebretava, paubres amics !

E fuguí pas decebut. La publicacion de Leclerc se dubriá sus una plan bona fotografia d’un topinon de iogort au bifidus. Coma lo cubertilh era dessús pausat, era pas possible de veire lo bifidus mas quò se sentiá plan que i era. Lo iogort tanpauc se vesiá pas mas fau pas tot mostrar, si que non lo raive crebariá dins l’uòu. Era d’un realisme a te’n tombar de cuol. Quatre perlas d’aigada, coma sus una ròsa matiniera, eran aquí per alucar ton desir de freschor, alucar lo raive. Mon det passet, eniurat, sus la foto coma per cerchar lo caire levadís que permet de desoperculizar sens mau lo topinon. Mas quo era res mai qu’un imatge e deguí m’acontentar de raivar de la frescha e immaculada onctuositat dau iogort furmijant de bifidussonets de l’uelh coquin.

Lo iogort de Carrefour era mai classic, quasi militari : sieis topinons alinhats democraticament qu’era pas possible de dire quau era lo cap d’escadrilha. Lo d’Intermarché era mai audaciós : la fotografia en low-angle shot (1) te laissava l’impression de davalar dessús coma una belha sus una flor confla de nectar, coma un burgaud sus una pera madura o coma un avion camicaze sus las pòrtas dau Paradís. Un momenton d’emocion prigonda coma ne’n rescontras quatre - cinc còps dins ta paubra vita !

E la saussissa de Tolosa ! Tota ròsa coma un arquetip de tesson surtit tot drech d’un sovenir d’enfància o daus albums du Père Castor. La de Leclerc, en partir dau centre de la sieta s’envertolhava, s’elicoïdizava vers la drecha coma una fantastica cauquilha de cagolha de mar. La de Carrefour s’envertolhava vers man mansa coma un vertiginós vortex daus antipòdes, pòrta duberta benleu sus la quatrena dimension, los plecs misteriós de l’espaci-temps. La saussissa d’Intermarché, arribada au bòrd de la sieta, s’escartava de son quite envertolhament e, en plan de fugida, quitava la sieta e mai lo quite quadre de la foto. Ont anava ? Vers quala libertat conquesida ? Ma pensada era ben tròp impoderosa per la poder segre.

E la botelha d’òli de Carrefour . Òli de solelh ! Sens marca ! Òli venician que s’avança mascarat ! Quala chara s’escond darrier queu misteriós anonimat ? Vielha fachilhera o jouna fada ? puta o divessa ?

E lo talhon d’Emmenthal d’Intermarché ! Trogloditic ! Las alveòlas de la ciutat daus mòrts. O las qu’una vita terribla i es en gestacion, alien rosicaire o belha emmialairitz...

E los malinons de Leclerc ! Tres, plan pejats e estachats per un riban ròsa ! La quita esséncia de l’erotisme ! Ovidi, Safò, Pierre Louÿs, l’Amant de Lady Chatterley, Robert Lafont ! Pour l’achat de trois Sloggi, le quatrième gratuit ! E lo quatren, òc! aquí, rasís los autres, mas sens riban. Liure ! A ! lo quatren ! lo quatren !

E dire que dau monde que i a an besonh d’alcòl, de drògas, de libres, de musica o de museus per entrar dins lo monde de la beutat, de l’art, dau raive, dau temps que l’usina lo nos conha democraticament e a gratis dins la boitia, entre Sud-Ouest e la letra dau Tresor Public !

Micheu CHAPDUELH

1. Low-angle shot : francisme per « contra cabussada »

Avem un autre noveu contribuador dau costat de Sarlat, Sèrgi Lespinasse que nos mandet queu texte plan simpactic per nòstre partenari Sud Ouest, a l'enchaison dau lançament de "Rubrica en òc" version papier et sudouest.fr . Un bel hommage en occitan à nos porteurs de journaux à domicile qui désormais vous livrent aussi "Rubrica en òc" dans votre journal chaque lundi !

°°

Dins nòstra bona villa de Sarlat – prononçar chòrlat – una petita veitura blanca, entre un fum d’autras veituras blancas, a una plaça particulara dins la vida de cada jorn dels sarladès. Aquesta veitura, se la seguissetz, vos vai far romegar tant fòrt qu’un tropèl de carretièrs, que n’arrèsta pas de s’arrèstar e de tornar partir ! Parlatz d’un amusament ! E vos aquí darrièr esperatz : esperatz d’aver la plaça de li passar davant per pas èstre tardièr al travalh ! Quò’s far, sètz passat …per vos trobar al cuol deus amassaires de pobèlas ! Mas aquò es favas d’un autre panièr.

Doncas la petita veitura blanca s’afana aital cada matin e puslèu que de rondinar avisatz çò que la menaira far : pòrta «  Sud-Ouest » als abonats del portatge a l’ostal, quò’s la portaira de novèlas !

Se un diluns matin, jorn ont sètz tots plan preissats e pas tròp desrevilhats , la petita veitura blanca vòl passar de fòrça forçada, daissatz la far que lo diluns pòrta lo jornal emb la pagina en LENGA D’ÒC.

Digatz-me, repotegatz totjorn aprèp la petita veitura blanca ?

Sèrgi Lespinasse