La 200 èma macarel ! Qun se seriá anar pensar qu’un jornal regional de la tenguda de Sud-Oest siasque d’accòrd un jorn de daissar escrire una cronica setmanièra en occitan ?Se dobtavan pas lo monde sudoestenc del flume de letras e emèls jornaliers qu’anava sègre l’iniciativa del Denís Gilabert. Emai se dobtavan pas tanpauc lo nombre de legeires qu’avian mal comprés lo titre ! Arribavan cada jorn a la redaccion, de carrioladas de letras de monde enganats sul titre « Rubrica en òc ». De tots que n’arribavan :
« Rebrica en òc » per los que pensavan qu’anavan rebricar e rebricar totjorn las memas causas e que valiá pas lo còp de far una cronica per aquò.
« Lubrica en òc » per los qu’esperavan, la lenga pendolhenta, qualqu’article pornografique ont lo cuol se vend mai leu que la consciença o ben qu’esperavan benlèu qualqua nhòrla pebrada o salada segon lo gost de cadun.
« Publica en òc » per las ventas e las crompas publicas de tots los afogats de brocantas o voide-solièrs del país.
« Relicas en òc » per los religiós iconofilas o los seca-beneitier impenitents amorós de vielhors sentificadas.
« Rugbica en òc” per los fisels del rugbi decebuts del Miègjorn Olimpique qu’esperavan trobar aquí los racontes epiques del dinmenc vesperal.
« Rustica en òc » per los fanatiques novels de la vita bucolica, neò-rurals e paisans del dinmenc de tot pial.
« Suplica en òc » per los nostalgiques de Brassens o de Seta, pareis que n’en demòra enguèra…
I ajèt quite : « Rosicas en òc » per de mangiscaires perduts, rosicaires de pes de tessons-vinagreta o de costilhas grasilhadas…I ajèt de tot !
Endonc, ne’n calguèt al Denís Gilabert de la paciença e de l’abnegacion per far dintrar dins lo cervel deus legeires que « Rubrica en òc » tocariá sa 200 èma edicion.
E ben paures dròlles, capitèt lo Denís ! Danièl Chavaròcha.

Un quite comissariat a lo drech d’èsser en festa la velha de Nadau. Mas quo e pas la sapineta tota luquetanta e pilhonanta que l’agent Jarjeta aviá agalhat dins un cuenh que ‘viá botat lo tot comissariat en jòia. Los agents Puegpelut e Rebiera risián a plen parpalh e los inspectors Ange Le Goff e Diagana Traoré, eran secoduts d’espofidadas a ne’n lagremar. Lo quite inspector Ben Ahmrane ‘pelat per quel estrambòrd aviá laissat son ordinador e, aurà risiá tanben de bon cur. Lo comissari Darnaudguilhem que veniá de ‘ribar damandet quauquas explicacions a quela ilaritat inabituala. Agueren tots dau mau a tornar prener alen e quo es Rebiera que fuguet lo prumier a èsser en estat de parlar mai si un lo sentiá preste a se tornar estripar de rire a tot pas moment. Quo era lo servici de seguretat dau Caforcha-Ciutat de la rua Sebastian Girard que los aviá credat i’viá pas una ora. Una vielha femna, plan coneguda dins lo quartier aviá ‘gut un malaise dins la fila que s’era agrumelada a la caissa per causa de pana tecnica, desjà qu’una velha de Nadau…. La paubra s’era esplamida emb son sac plen de la besunha que veniá de chaptar. Los secoristas li ‘vián bombat dessus e quo es laidonc que son brave chapeu aviá rudelat per descrubir un paquet de fritas surgeladas e una bòstia de peisson de l’ Alaska.
Los secoristas avián leu laissat la plaça aus vigiles que per un còp avián una pratica que ne’n fasiá pas tot un planh , mai si avián ‘gut a far coma quauques tesmonhs indignats de lor biais de far e que credavan que faliá un medecin per veire si la paubra vielha aviá pas ‘gut las cervelas tròp jaladas. Mas pas pietós per dos sòus, avián trainat lor preisoniera dins lor gabirandon e avián credat a la polícia, la vertadiera, per que menessan la raubairitz entre las mans de la justícia. E quo es entau que Jargeta e Rebiera eran intervenguts per quela brava velha de Nadau, e avián prengut livrason d’una meme sanglaçada per un tròp long sejorn de surgelats dins lo chapeu. L’inspector principau Le Goff, assabentat de la situacion aviá fait menar la vielha a las urgéncias e era vengut au magasin assuausar los vigiles esmalits e aviá negociat l’abandon de las perseguidas coma la direccion en paiar sus los fons secrets dau comissariat un paquet de fritas e daus filets de colin. L’autre aviá plan romat que lo pitit chapeu ne’n era pas a son prumier còp e que Diu sap quant de saucissons, paquets de nolhas, o bocins de sablon avián eschivat lo passatge en caissa. Le Goff aviá prometut de far la leisson a madama Filhon, qu’ela venguesse sens chapeu, o que ‘la chamnhesse de magasin. Se vesiá pas sonar madama la Jutja d’Instruccion per entau un tot-ren, mas aviá damandat que l’opitau menesse quela dangeirosa delinquenta au comissariat jos pretexte de quauqua despausicion. Quante ‘ribet, garida de son sanglaçat, mas meitat mòrta de paur, quò fuguet per reçaubre de las mans dau comissari se mesma, un paquet de fritas e un de colin sonhosament conservats dins lo refregidor dau comissariat e l’agent Chadorna la tornet menar chas ela ceremoniosament, per la mercejar au nom dau tot comissariat de la brava estripada de rire venguda esclarzir quela velha de Nadau.

Joan Ganhaire

Autres còps, l’ivern, tot durmiá : los aubres, las bèstias mai la gent. Au primtemps s’esvelhavan en plena forma per una autra annada de trabalh. Quo es per quò que disián « la prima » (quo es dire la prumiera) per lo printemps e la darriera (òc, la darriera sason) per l’autona. Entre l’autona e lo primtemps, durmián.
Entau vesián pas la terra gelada, patissián pas de la freg. Se pausavan. Avián ben rason que, en quilhs temps, fasiá una freg a fendre lo cuol d’un merle. La terra gelada era dura a n’i pas far un cròs.
Un jorn, los òmes vougueren veire çò que se passava dau temps que durmián, puei se disseren que si trabalhaven una sason de mai, quo lor fariá mai de sòus. Aneren pus durmir l’ivern, trabalheren.
En anar e venir sus la terra gelada, los fèrs de lors sòcas fasián un bruch d’ifern. Quò esvelhava las bèstias, surtián de lors cròsas au moment de las mai grandas fregs. Las orsas e las marmòtas ne’n creberen. Si fasián res, d’autras ’navan morir.
Urosament lo Bon Diu inventet la neviá e ne’n crubiguet la terra. Entau, las sòcas daus òmes fasián pus de bruch sus la terra gelada e las bèstias s’esvelheren nonmàs a la bona sason.
Quò marchet entau longtemps. Jusc’a l’eschaurament climatic.

Micheu Chapduèlh