Episòdi 3, onte descubrem perque lo comissari Geatan Caüsac daus Ombradors devenguet "privat" e onte fasem coneissença de sa tropa de fodinaires e de servitors pas cussonats : Franciscò, Ròsa-Pauta-En-L’Aer, la granda Lili ...
°°
E quo es aprep que a començat d’aver tot lo temps freg, de tombar sos piaus, de uflar d’un pauc pertot, a era brave lo comissari Caüsac, lo fier comissari Caüsac, la terror daus arcandiers, daus raubaires, daus gansters, som bien plaçats per zo saber, Franciscò e io, que nos a massats sab pas quant de cops.
Pertant eram pas daus mai maladrechs per escambalar fenestras e teuladas, drubir pòrtas e còfres, e nos en tornar chas nos los plens sacs de besunha que fasián mai mestier chas nos que fauta chas nòstras victimas. Enfin, bon quo es entau. E los medecins que an taschat moien de lo sonhar son pas estats a la nòça, pas mai, e mai d’un a massat per lo morre los cachets e las potingas que li volián far engolar. Manca lo jorn ente minjet tot d’un còp e que degueren li far tres netiatges d’estomac e ente demoret cinc jorns dins lo còma. Aviam pus ‘gut de sas novelas pendant mai d’un an e puei un jorn, nos ‘viá credat que nos voliá veire, si un pòt entau dire, a son chasteu daus Ombradors, vai –t-en saber perque s’apelava entau, son chasteu, que era en plen rai dau solelh en naut de son terme.
Nautres tanben avián ‘gut una chucada. Lo darrier còp que l’avián vut quo era i a dos ans quante aviá pas vougut creire que çò que aviá trobat chas nos era tombat d’un camion. Nos en eran pas tròp mau tirat queste còp que Mestre Peirinhac e lo jutge Combi comencen d’èsser de vielhs e bons amics. E puei aprep, l’aviam saubut malaude e quò nos ‘viá copat l’ènvia de torinar a la nuech sus las teuladas coma daus margaus a lor espeça. Quò nos ‘viá bien fait plaser que nos crede, lo comissari Gaëtan Caüsac, e aviam pas tardat a montar aus Ombradors. D’en prumier lo veire entau magre, blanchinhard, fasián virar sos uelhs tots blancs per ‘mor d’i veire un piau sus lo costat, bevent a galet daus litres d’aiga, parlant d’una votz raucha, se mitonant dins sa lonja pelinga negra e son bòrd de còu, quò nos ‘viá crussit lo cur. Ente era, nòstre fier comissari que nos galopava si bien, qu’aviá pas son parier per niflar quauqua piada, que menava d’un sol mot sa meuta d’agents e d’inspectors au cuòl daus maufasents, que sas gabias eran totjorn plenas, te sovenes, Franciscò ? A la la, quau malastre ! Mas çò que nos disset nos aviá esbaubit.Tot simplament voliá contunhar de far lo policier, mas en privat, que lo ministeri de l’interior l’aviá bravemant fotut defòra emb una pension d’invaliditat bien grassa, mas que n’era ren en comparason de sa fortuna personala, coma dich ma mair, quo es pas de chalelh sens òli.
Lo chasteu daus Ombradors era nonmas un pitit bocin de çò que sos parent li ‘vián laissat.. Ne’n ia que z’an trobat en dire que siá au còp comte e comissari… D’aprep, quò vai pas ensemble… Pareis que son pair l’aviá fotut defòra justament perque voliá pas dau titre que fuguet donat a son frair lo segond. E quo es nonmas quante lo paubre Gonsague se tuet en veitura que se rancabilhonet coma son pair. Un còp raviscolat de sa temptativa de suicide, l’ideia de contunhar de s’ocupar de la sola chausa que sabiá far li ‘viá trotat per la testa. Mas vai-t-en niflar las scenas dau crime quante sentes ren pus, galopar los raubaires quante i veses pus, o gaire mens, gaitar los suspiechs tota la nuech quante fases petar las dents per trenta degrats a l’ombra.
Li faliá dau monde per li donar la man.E ‘viá pensat a nautres . Nos coneissiá dempuei tant de temps ! Sabiá nòstre biais d’escambalar las teuladas e de drubir pòrtas e fenestras chas lo monde que avián lo bona ideia de coleccionar los gatges valeirós, sabiá que, per pauc que un nos laisse un pauc de temps, eram de prumiera per far badar los còfres, sabiá que podiam menar de las veituras a cent trente a l’ora en plen marchat, sabiá tanben que eram pas violents e que aviam totjorn gentament levat las mans sus la testa quante sos òmes o-ben-tot se mesme nos ‘vián blocats dins quauque recanton o encerclat au fons de quauqua vanela. E s’era pensat que d’aver un trabalh regular nos tirariá benleu dau meschant chamin ente la vita nos ‘viá trainats. E, demai, queu jorn lai en ‘ribar aus Ombradors, aviam ‘gut la surpresa e lo plaser de nos veire aculhits per Ròsa- Pauta-En- L’Aer que sos cent vint kilos ‘vián forçats a prener una retirada bien afanada, e que aurà fasiá chambariera-cosiniera en quò de mossur lo Comte Gaëtan Caüsac daus Ombradors. S’era un pauc laissat ‘nada, la Ròsa, quante son òme, Marcon-Pè-de-Chabra s’era fait davalar redde per un nommat Brinquilhot per un carrat d’as que semblava tot drech surtit d’una mancha de veston. Lo comissari Caüsac aviá pas ‘gut bien de mau, laidonc a massar lo murtrier, era estat trobat matrassat a mòrt l’endoman, e si mai d’una espiada s’era portada sus la veusa recenta, paguna prueva aviá pogut èsser retenguda contre ela.
E a nautres tres, li vián tornat la jòia de viure, a Caüsac, nautres tres e sa bona amija, la granda Lili qu’aviá tirada dau trepador i a quauquas annadas e que l’aviá pas laissat tombar tot au long de sa malaudiá. ‘La restava pas au chasteu, mas sas vengudas eran totjorn festadas per daus bons repas e de las nuechs torridas que semblavan, a çò qu’un podiá auvir tras las parets pertant espessas, montrar que si mossur lo comte aviá pas mau perdut de facultats, li en demorava quauqu’unas en bon estat. Franciscò e io li avián desjà donat la man dins tres o quatre afars que avián fait sa reputacion. Tot lo monde se soven de l’afar de la femna sens testa, de la dau potz tragic, de la de la torn maudicha, e de la dau mostre de Comba Negra. Mai si aviá ‘gut mestier de nòstras chambas, de nòstre uelhs, de nòstres braç, quo es sas cervelas , mai si ilhs i ‘vián un pauc gratissat, que ‘vián trobat la solucion daus misteris.(De segre)
Joan Ganhaire
Rampelada: per legir los autres episòdis, clicar qui-dejos
Concertò per pissarata, episòdi 1
Concertò per pissarata, episòdi 2