Seguida de las aventuras dau commissari Gaëtan Caüsac daus Ombradors, onte l'esquipa, s'aprocha de la Talhada, luòc de l'accion a venir...

°°

Subretot que veniá d’i debuscar un semen de sautareu que dau diable si sabiá çò que fotiá lai, que d’avesat se trobava nonmas en montanha. E nòstre naturalista era preste a se far passar sus lo còr pus leu que de laissar esbolhar entau una curiositat. Aprofecherem quela recontra per far ‘na pita pausa e partajar lo té que bulinava au campament de nòstre noveu amic. Los dos mulets que l’avian portat jurcinc’aqui, eu e sa besunha, codilhavan deçai delai, a la chercha d’un ombra un pauc mai larja que la de lors aurelhas. Eran ‘ribats per lo nòr, i ‘viá dietz jorns e comptava demorar autretant, mas voliá segurament pas tornar per ente era vengut, segurament pas tornar per queu vilatge de fòlas qu’aviá traversat en venir. “Comben ne’n viá, de quelas fòlas, tres ?” Caüsac començava de s’interressar. Non, lo botaniste-entomologiste ne’n aviá vut nonmas doas, e quo era ben pro. Una, la pus pita, li aviá fotut de las peiras que quò i manca pas dins lo país, e talament meschantament, que Lucy, una de sas saumas, aviá massat per lo morre. L’autra, lonja siloeta negra e silenciosa, aviá nonmas tendut un long braç e un det ponchut, e dos grands chens s’eran foitats sus l’equipatge, e fuguessen pas estadas las petnadas plan ajustadas de Kate, l’autra sauma, l’expedicion dau causse de Vermenosa se seriá chabada esbocinada jos las gavaunhas de dos chenards a meitat alobatits. Tant dire que Colin s’era pas atardat a La Talhada ente aviá pensat passar la nuech e emplir sos bidons d’aiga. Aviá marchat jurcinc’a la piqueta dau jorn, d’autant que las aurelhas mautranquilas de sas bestias e dos tres bruchs suspiechs li avián fait pensar que quauqu’un lo seguiá. Aviá contunhat sa rota sens einueg jurcinc’a quela plaça gaire frequentada jusqu’à totaura, decuberta sus una vielha carta manescricha dau segle passat ente eran notadas las particularitats scientificas dau causse. L’autor aviá quitament marcat en dejós dau pitits carrats que desinhavan La Talhada : monde un pauc rufe, mas ospitalier… Quò aviá bra’ment chamjat. Gaëtan se tornet colinar dins la veitura, que aviá un pauc freg. Sens far de bruch, que si n’i veu pas, a l’aurelha fina, lo bogre, colerem una caissa d’aiga, que podriá li far mestier, a Colin, tant pauc que demòre quauques jorns dins quela comassa. Fauguet far cular veitura e remòrca e poguerem laissar la plaça nonmas aprep que nos aie guidat vers una lonja d’erba que chas nos apelem piau-chen, e que au vut dau grand geste dau braç e dau risot que aguet quante nòstras ròdas l’esbolheren es segurament de pita valor botanica. A la riba de dos cent metres, la doça votz dau Comte Caüsac era surtida de dejós sas cubertas, “si crebe de set, quo es ben vautres que ne’n seretz l’encausa…”

Contunherem nòstre chamin un coble d’oras. De dejós las cubertas e de dernier los auvidors montava quauquaren que semblava dau Rachmaninoff. Eu ‘nava se far petar las aurelhas, lo patron, desjà que li demorava nonmas quò… Franciscò calet la veitura a l’ombra magra de dos pinhiers que environavan un beu rochier de la fòrma estranja. Presque redond, auriá faugut una diesena d’òmes se tenant per la man per lo pesser embraçar, sa cima plata se clinava vers lo miegjorn ente ‘n’entalha prifonda semblava presta a reculhir quauque liquide per lo menar au pè per un long regot a-d-una p’ita concha que per l’ora era secha coma l’arma d’un pendut. Maugrat la clardat de miegjorn, queu rochier remolhava la maujauvença. Un ‘viá pas grand mau a esmajar un coteu esmanciant una cronhòla oferta a quauque diu sanguinaire. Quo era l’ora de disnar, mai si aviam mai set que fòme. Gaëtan Caüsac nos faguet l’onor de colar de veitura e de laissar sas aurelhas s’emplir daus bruchs vulgars que pòden far greus, cigalas, vaslets e gatges cosiniers. Fuguet gaire esmougut per nòstra descripcion de la peira dau sacrifici, coma l’avián desjà nommada. Nen’ faguet lo torn, se quilhet sus la poncha dau pè per paupinhar l’entalha, seguet de la man lo regot e lo cròs de la concha. Quo es per far beure los chens, fuguet sa conclusion gaire romantica. Quela peira era marcada sus la vielha mapa de Colin. A comptar d’aquí, i aviá ‘na bona jornada de marcha per ‘ribar a La Talhada, quo es a dire per nautres, i seriam a la nuech, que en julhet los jorns son bravament longs, enquera. Per l’ora, decision fuguet presa de far ‘na pita siesta, un còp engolat salada e charcutalha, e per Gaëtan, una bona sopa bien chauda que s’impausa per 35° a l’ombra. La pausa duret gaire, d’en-pès, fenhants, la siesta, eu, quo es pas son genre. E secodudas, saquetadas, bradassatges torneren començar, e io dote que de temps en temps, Franciscò passet a l’exprès dins quauqua fendassa bien prifonda, nonmas per lo plaser d’auvir las badadas de tesson escronholat de Mossur Caüsac daus Ombradors montar de dernier la veitura. Pita vengència per la siesta escorcida.

(De segre) Joan Ganhaire

Seguida e fin daus textes de Felip Frens lo viatge occitan partida 1 e lo viatge occitan partida 2 sur aquel blògue.

°°

Tres ans pus tard, lo Patrici lisava sul internet melhor que la Solanja, la dròlla d’en facia que alisa son telefonilhon quora que siá.
Aviá segut un cors d’informatica organisat a res non còst per Miègjorn-Pirenèus a Gordon avans que li prestèssi un ordinator portable inutilisat. N’enantissiá talament qu’èra pas de creire !
S’èra pas encara embarcat sus « Morrelibre »* mas picava los accents occitans mai lèu que la secretària de l’I.E.O. !
De còps, emplegava sa lenga mairala tant aviat que li deviái demandar de parlar dapasset.
D’aver a man un locutor de naissença vos permet de presar melhor una lenga cantadissa.
Deguèt m’apréner quicòm qu’es pas tot un per un francofòn : dire los èrras en produire una vibracion de la lenga al darrièr de las dents.
O fan tanben los catalans e los quite castelhans.
Un còp èra, me parlèt de la gramatica de l’Alibèrt qu’aviá manlevat a la bibliotèca municipala.
- Me’n vau t’assabentar, ço diguèt el. L’òme que escriguèt aqueste libre en 1936 nasquèt a Bram de Lauragués en 1884 e tenguèt una farmacia a Montreal d’Aude mentre que venguèsse un lingüiste plan celèbre. Se disiá « lengadocian central » que lo còr de la lenga bat a l’entorn de Carcassona. Zo pòdes veire sus la carta geografica qu’es estada estampada aiçí.
Notaràs que Brageiragués e Sarladés forman part de l’airal lengadocian. Lemosin comença sonque al delai de Vesera.
- Gaita ‘quí , dins l’introduccion : l’autor avertís qu’a negligit d’estudiar lo parlar sarladés del Peirigòrd meridional per defugir d’èsser acusat de megalomania lengadociana !
- ‘Quò fai res, avem lo « ca » e non pas lo « cha ». Sostengam nòstres fraires lemosins encara mai que tòcan Oïl !
- Pr’aquò dises « chen » en luòc de « canh ».
- M’embèstias,tu.
- Te mainas pas que te carpinhi ?
- De segur. Avisa, t’ai portat una ponhada de morilhas per ne te far la pascada.
En devalar las grasas del celièr, me pensava que se semblan la moleta e l’amistat. Devon se calfar
a l’entorn d’una brava botelha.
Felip Frens
* « Facebook » en anglés, « Tronchelivre » en françés

°°

Publicat dins lo n° 36 de la revista Plumas d'òc.

Plumas d'òc se vend unicament per abonament : 15€ per 4 numeròs.

Cheque de mandar a : Association "Las bonas lengas", sur la font, 24250 DAGLAN.

Corric  : lbl.daglan@laposte.net

Le 19, solennité de saint Joseph.

«Per Sent Josep, L’irondela vai e ven ». Pour la Saint-Joseph, l’hirondelle va et vient.

« Per Sent Josep, mòrta o viva, L’irondela Passa lo pont de Briva ». Pour Saint-Joseph, morte ou vive, l’hirondelle passe le pont de Brive.

« Per Sent-Josèp Los auseus se maridan ». Pour la Saint-Joseph, les oiseaux se marient.

Variante : « Los auseus s’abinan », les oiseaux s’accouplent. Certains ajoutent : « Per Senta Lidi Tròban lor niu ». Pour la Sainte-Lydie (le 27 mars) ils trouvent leur nid.

« Per Sent-Josep se desrevelha L’esgrinjòla, lo naduelh, mai l’abelha » .Pour la Saint-Joseph se réveille(nt) le lézard des murailles, l’orvet et l’abeille.