Un còp era un país que son nom se’n es perdut. La democracia, dins queu país, fonccionava sus un mòde bipartista. D’un costat los vegetalistas que se nuirissián de la charn de las bèstias e pretendián qu’òm aviá pas lo drechde se’n prener a daus paubres vegetaus sens defensa, que dau mens la lebre pòt corre, pas la lachuja. Lo buòu a de las banas per se defendre, pas la raba o lo chaul que pòden quitament pas cridar secors quand lo coteu lor passa sus la gargamela. D’un autre costat los charnistas que refusavan tota nuiritura animala, considerant que l’òme es un animau tanben e que quo es pas normau, pas morau de se repàisser de la charn de sos frairs. I aviá ben quauques pitions partits de mai, coma los vegetalistas dau segond gra que se nuirissián unicament de charn de bèstias vegetarianas, los carnivoristas per la benda que se nuirissián nonmàs de vegetaus femats emb daus engrais animaus, quauques antropofagistas clandestins… Mas basta ! los dos grands partits representavan mai daus tres quarts daus electors. Au temps que vos parle, lo partit vegetalista era au poder dempuei bona pausa. Lachujas, rabas e chauls vivián en patz. E la gent, qualas que siá lor conviccion se devián repàisser (a belas dents o en chichinhar) de la charn de bèstias sacrificadas segon los rites. Tot aquò semblava voler durar, mas arribet la Granda Crisi. E a tots los còps que poncheja lo morre, quela-d’aquí, lo monde se bòtan a votar lo contrari de çò qu’avián votat la velha, deselegissen lors elegits, vòlen reformar la constitucion, l’escòla, la justícia, lo negòci, e tot e tot…Quo es entau que los noveus elegits (charnistas donc ), tanleu la prumiera setmana, fagueren interdire los tuadors e l’abatatge de las bèstias. E voteren l’obligacion de se nuirir de rabas, de chauls e de lachujas, sacrificats ritualament vòle ben, mas sens anestesia e sens avocats per los defendre. Quo es lo juec normau de la democracia : balança d’un costat puei de l’autre. Mas aquí las consequéncias fugueren plan mai grandas que çò qu’avián previst. Los que fasián venir chens, chats, tortujas, pòrcs d’India, ratonets e canaris fugueren pas tucats. Mas los que fasián venir vedeus, vachas e buòus, anheus e tessons e mai polalha fugueren roinats e se degueren reconvertir. Quo es que quelas bèstias tenen un pauc tròp de plaça coma animaus de companhiá ! Tanben a la riba de doas generacions, se trobet pus una vacha, un buòu, un tesson dins tot lo país. E contunhava lo chaple de las lachujas. Tot semblava entau irreversible mas arribet una crisi novela emb la fin dau petròli, puei de l’urani e dau gas de merdolha. Pasmai d’energia per far petonar los tractors per fin de laurar per semnar lachujas, rabas e chauls o los tornar picar. Los mai vielhs se sovenián qu’autres còps òm atalava de las bèstias per las far trabalhar, que la traccion animala era utilizada per lo trabalh de la bòria. Mas avián pus de vachas, pus de buòus… Alaidonc, per contunhar de far venir de las lachujas, de las rabas e daus chaus e ne’n far ripalha desvergonhada, degueren dondar las solas bèstias que demoravan per fin de las far laurar. E veguèrem daus ratonets, daus pòrcs d’India, de la tartujas, daus canaris e daus peissons roges tirar aplechs, arairs e garliments.

Micheu Chapduelh

Paregut dins Anem, 0ccitans ! n°145 (2013)

Extrach de "Coleras e retrachs", IEO edicions, 16€

Moment rare, le poète Bernard Lesfargues dédicacera ses oeuvres jeudi 19 novembre à 19 h à la librairie La Colline aux livres, place du marché couvert à Bergerac, qui possède un rayon occitan.

Jean-Claude Dugros effectuera des lectures des poésies de l'auteur, avec lequel il a écrit "Chant de la vielle", une anthologie de l'écrit occitan en bergeracois. Bernard Lesfargues, qui a exercé les métiers divers de libraire, éditeur, traducteur, poète, professeur... est l'un des grands auteurs occitans et français du XXème siècle, fondateur des éditions Fédérop, co-organisateur de la dédicace.

Lo tema de l'emission dau mes de novembre animada per Jean-Pierre Drilhol e Joan-Claudi Dugros sera un omenatge aus « borruts » ( les poilus) emb daus textes en occitan de Joseph Durand , sodard perigord de Doma.

De escotar sur : http://www.bergerac95.fr/index.php?category/Emissions/Parlem-Nostra-Lenga .