L’adverbi gaire se ditz plan mai en occitan que guère en francés. Lo tròbe 30 còps dins mas 105 paginas numerizadas de Jan Picatau de Sent-Barrancon (Enric Delaja). Crese ben qu’en francés guère fai pus partida dau vocabulari corrent daus jòunes d’aüei.
En occitan lemosin, gaire vòu dire :
– « pas beucòp » . « Gaire de » se rapòrta a un substantiu ; indica una quantitat, un nombre, un degrat, un temps insufisents o ben un pitit nombre, una pita quantitat.
La Piaus d’Aur ne fasiá gaire de trabalh, mas lo mera zo li perdonava. (Delaja)
Las filhas coneissian lur calendrier. N’i aviá gaire que fasian passar Pascas avant Rampalms.
La soletat, vesetz-vos, damanda tot plen de fòrça ; ne’n ai gaire. (Joan Ganhaire)
– « pas longtemps» (gaire de temps)
‘Na beleta se’n emparet, / Mas gaire ’la n’i demoret. (J-B Focaud)
Coma de rason, l’adverbi gaire modifica un verbe :
Aime gaire l’empirisme, subretot quante se boira d’un pauc de fachilhieratge. (J. Ganhaire)
o ben un adjectiu o un autre adverbi :
’Queu trabalh n’es gaire penible.
Ne’n veiquí un exemple ironic :
Los que passen dins lo vilatge van gaire redde ! Ils appuient sur le champignon !
Se tròba empluiat emb un comparatiu : gaire mai, gaire mens…
Son chin era gaire pus gròs qu’un lapin.
Era gròs coma un lapin, o gaire mai.

Gaire ven d’un mot germanic que voliá dire « beucòp », lo contrari dau sense d’aüei. Aviá ’queu sense de « beucòp » dins la vielha linga e l’a gardat en lemosin dins la locucion « pus gaire » :
Nòstres vielhs trabalhen pus gaire. (pus beucòp, pus tròp sovent)
D’alhors, dins la linga parlada dins nòstres ranvers, trobem mai que mai gaire empluiat emb la negacion ne : « ne trabalhen pus gaire », « ne van gaire redde », « n’es gaire penible »…
« Pas gaire » es la fòrma normala en lengadocian. Trobem quauques còps ’quela fòrma empluiada per Micheu Chapduelh. Dos exemples :
S’acocona coma pòt per durmir jos un vielh pont. Duerm pas gaire.
Tot petit desjà semblava babiaud e quò s’era pas gaire adobat dempuei.

Pas la pena d’apilar los exemples e d’analizar totas las nuanças ; sufís de conselhar a las personas de linga francesa que aprenen nòstra linga de pensar de remplaçar, si quo es possible, las locucions « pas beucòp », « pas sovent », « pas tròp »…, que son correctas mas mens idiomaticas, per gaire, un mot restrictiu que ven de loenh.

A Javerlhac, lo 19 de setembre de 2019
Jan-Peire Reidi

La vinha de l'òme que vos parle es amont naut d'un terme plan ben espausat au solelh, en facia de chas nos, de l'autre costat de la valada dau rigalhon de las Vernhas. Coma de nòstra costat, quò es l'una de las darrieras, lo monde las an totas desraijadas, pauc per pauc quand prenian la retirada. Quò es entau que, d'un terme onte i avia tant de vinhas, que donava tant de vin, i a pus nonmas daus prats, perque la terra i es tròp secha per far venir dau bigarroelh. Quela-qui de vinha, la ten de son pair, que se'n occupet solet jusc'a l'atge de 90 ans. Apres, fagueren lo trabalh ensemble e quand lo grand-pair podia pus zo far, prenguet la seguida, se botet dins los pas de son pair, coma faguet a l'epòca per l'entrepresa familiala. "La vinha aima la companhia", me disset un jorn. Valent a dire que quò pren dau temps, que fau la segre de pres, que per aver dau bon vin, quò se merita, quò ven pas tot sole.

Laidonc, a la prima, eu e sa femna podan la vinha e atachan lo pissavin. Dòstan los rampams, los sarments, sulfatan quante i a mestier de zo far. E au mes de setembre, tota la familha quitament los mai jòunes son qui per far la vendenha, lo filh, la filha e lors mainatges, cosins e cosinas. Passan un plan bon moment ensemble, coma fasian dau temps daus reires, minjan, beven e parlan ensemble, coma un rituau immudable. Botan lo rasim dins las tinas, dins los cuviers e apres, lo pepet fai lo vin. Quand es preste, se tornan trobar un còp de mai.Queu vin, van lo beure tota l'annada. Quò es benleu pas dau Bordeu, mas lo monde lo troban de gost.

Mas dempuei quauquas annadas, quauquaren tafura l'òme. La ròda dau temps vira e eu, arrieba, pauc per pauc a l'atge que son pair laisset la vinha. « Enquera doas annadas de mai, enquera una... » se pensava. Lo monde a chanjat, los jòunes son luenh, au trabalh, an pas lo temps...I a degun per prener la seguida. Lo monde l'i disen de far coma los autres, de tot desraijar. Mas eu, quò l'i vai pas.

Questa annada, se son trobats un còp de mai. Son filh l'i faguet una plan bona surpresa : a trobat quauqu'un que es interessat per tornar prener la vinha. Quò lo fasia migrar, a eu tanben, de deraijar la vinha de son grand-pair. Laidonc, lo cicle sera pas romput, van contunhar e lo pepet aidara a far la vinha tant que podra, coma faguet son pair. Quò era pas la darriera vendenha. Mai tant mielhs.

Denis Gilabert.

Joan-Pau Verdier e Nicolau Puech nos informan que los convidats de l'emission dau diumenc 27 d'otcòbre 2019 a 11 oras sur França Blu Perigòrd seran Tato e Blu dau grope provençau « Moussu T e lei Jovents » que ven de surtir un novel album, « A la Ciotat ».

Meitat chen , Meitat pòrc , chasque diumenc a 11 oras  sur França Blu Perigòrd!

Per escotar l'emission en directe o en redifusion, clicar sur lo ligam: França Blu Perigòrd

Veiqui lo ligam vers lo site de Joan-Pau Verdier

e los ligams vers lo sites de Nicolau Puech:  www.nicolaspeuch.com e facebook.com/nicolaspeuch