Veiqui lo reportatge que faguet octele.com a l'occasion de l'edicion 2014 de Paratge a Bordelha.

De veire sur : paratgeoctele.com

Lo 15 de genièr, l'estanquet "La lune pebre" nos aculhiguèt per nos tornar trobar coma de costuma, un còp per mes. Per aqueste serada, l'òme que sap parlar de las plantas, vòli dire lo Joan-Loís Oraziò, nos venguèt presentar son libre novelament editat, "Orquidèas salvatjas de Perigòrd".

Tot aquò foguèt fach a l'encòp emb fòrça modestia e emb la mòstra d'un grand mestritge de la botanica. Emb son parladís imagièr e son amor per aquelas flors, saguèt nos menar dins la dralha de l'orquidèa salvatja.

Comencèt per nos dire cossí espeliguèt son livre qu'èra demorat amagat dins lo fons d'un tirador fòrça temps e que ne'n saliguèt gràcia a la Brigida Miremont, la sia femna. Qu'èra estat pecat que i demorèsse oblidat per totjorn !

Puèi, nos contèt l'istòria de las orquidèas tras los temps. Nos diguèt que dins los diferents mites e mitologias de fòrça pòbles, se vei lo pivelatge dels òmes per aquelas flors. Lors bulbes, un mai petit que l'autre, de la forma dels colhons, atisavan fòrça desiranças. Cal dire que lo "viagra" èra pas estat encara trobat pels cercaires ! Mas, rai d'aquò ! Parlèt tanben d'unas espècias de las raices en forma de dets que se disián "la man del diable". Aquela d'aquí èran atanben plan recercadas per tal d'espotir los bulbes e ne'n far una mena de farina que deviá èstre qualque potinga afrodisiaca e miraclosa ! Ne resultèt qu'un fum d'espècias d'orquidèas desapareguèron.

Aprèp, lo Joan-Loís parlèt de la planta, ela meteissa, coma botanista : cossí reconéisser una orquidèa, cossí se desvolopa e cossí se far la polinisacion. Nos entresenhèt sus sa multiplicacion vegetativa, sa reproduccion sexuada, sa germinacion e ont se podiá trobar. Aital, nos faguèt lum sus nòstras coneissénças, que per d'unes coma iò, èran un pauc trantalhantas ! Contunhèt en nos fasent veire qualque fotòs d'orquidèas. Se me rapèli plan, i aviá l'ofrís abelha, l'ofrís becassa, l'ofrís mosca, l'orquís boc, l'orquís monard, l'orquís moscalhon, lo serapiàs lenga... A cada còp, lo Joan-Loís donava l'explicacion del nom e autras entresenhas. Fin finale, nos mostrèt l'esclòp de Vènus que se'n vei pas mai.

Aprenguèron que en França i a enquèra unas 160 espècias d'orquidèas que s'escondisson dins los talhís, los romegàs,dins las zònas secas e peirosas, mas tanben dins las pradas umidas. Lo Joan-Loís apondèt que ara, las orquidèas son pas mai desragadas per lors colhons, mas que i aviá una menaça de las bravas emb l'aveniment de nòstre monde dich "desvolopat" : l'assecament de las zònas sanhosas, l'emplec de deserbants e pesticidas, la modificacion dels ecosistèmas... e ne'n passi !

Quò foguèt una serada plan instructiva e agradiva, menada per un òme meravilhat per la beutat e la gràcia de las orquidèas e mai per lors estrategias dins la capitada de lor reproduccion. E benlèu que se voliam botar nòstre grun de sal per salvar las orquidèas e la natura tota entièra, poiriam far coma lo Joan-Loís, prene lo temps de nos arestar pels camins de travèrsa, remirar, solfinar, escotar, tastar quand quò's possible e subretot respectar...

Grandmercé, Joan-Loís !

Grandmercé, Brigida, tu que ajudères ton òme a portar son livre a tèrme !

Per l' ASCO : Pauleta André

La première édition de « La dictada occitana » en février 2014 avait été un succès qui appelle désormais la création d'un rendez-vous annuel dans le cadre du projet « Escriure en òc, encontras, dictada e project d'escriture ». Cette manifestation, coorganisée par l'Agence Culturelle Dordogne Périgord et Novelum-IEO Périgord, avec le soutien de la ville de Périgueux et le Conseil Général se déroulera dans les locaux de la bibliothèque de Périgueux.

« La quarantaine d'ateliers de langue et de culture occitanes de Dordogne accueille souvent des personnes qui veulent aussi écrire la langue. D'ailleurs, certains le font régulièrement dans les revues occitanes périgourdines comme Paraulas de Novelum, La revue du Bornat, Las Bonas Lengas, Plumas d'òc. », déclare l'un des organisateurs Olivier Pigeassou de Novelum.

 « L'an passat, fuguèrem un pauc surpres dau succes de la dictada. Questa annada, l'amassada se debanara entau: d'en prumier, la famosa dictada en occitan emb dos textes en lengadocian e lemosin, los dos dialectes occitans de Perigòrd. Puei, anem presentar lo project «  A l'entorn dau conte », destinat a tots los apreneires d'occitan de Perigòrd : adultes, escolaris. En Perigòrd, i a una vielha tradicion de conte, de velhadas. Avem tot un fum de contaires en occitan que escriven, se produsen sur scena e fan venir dau monde. Volem persegre quela tradicion e balhar la possibilitat a dau monde de far coneisser lor trabalh. Lo conte que ganhara lo prumier premi dau concors, anem zo publicar dins un libre de conte que sem a preparar( contes d'Aüei e de doman tòme2). Queu rendetz-vos annuau es tanben l'occasion de far veire «en viu » de las creacions, coma per exemple l'espectacle « Meitat de Gal » dau grope de « Passaires de lenga » e de descubrir las noveutats literarias o musicalas coma lo noveu duò « Anem » de Nicolas Peuch e Lucie Roulet. ».

A noter sur vos tablettes, dictée occitane le samedi 7 février de 13h30 à 18 h à la bibliothèque de Périgueux ( Amphitéâtre Jean Moulin). Ouvert aux ateliers de langue occitane et à tous les amis de tous âges de la langue d'òc qui aiment la lire et l'écrire. Deux textes seront lus, l'un en languedocien, l'autre en limousin, ainsi, les deux dialectes parlés en Périgord seront représentés.

Renseignements et réservations à l'Agence Culturelle, Sébastien Girard, 0553064000 et s.girard@culturedordogne.fr.

Denis Gilabert.

Photo: Gilbert Bourgeois et ses "apreneires" à l'atelier écriture, lors de la Dictada 2014.