...Après nos aver racontat tot aquò, la Maria nos saludèt plan graciosament, e la Cathy tornèt prene la paraula, tot en nos menant dusca a la pòrta del siti : "Lo Hallam Movius se botèt a escavar amb una còla de jòines franceses e americans tre 1958 e fins a 1964. Sonèt lo luòc, l'abric Pataud, del nom dels rèires de las doas sòrres. Lo Movius venguèt pel país mai de 10 ans après la fin dels escavaments per estudiar las causas preïstoricas qu'avián trobadas. Mas tombèt malaut e defuntèt en 1980 après aver fach don de l'abric Pataud al Museum Nacional d'Istòria Naturala de París."
Puèi, lo bruch de claus que se trucan dins la pòcha, que s'engulhan dins la sarralha, la pòrta que se dubrís, e nos vaquí cabussats mai de 36 000 ans enrè : moment d'esmoguda granda e viva... Nòstre passat es aquí, marcat dins lo talh d'un terren ! Emb la Cathy anem començar la descobèrta del siti de l'abric Pataud. Aimi mai li daissar la paraula, qu'aquí es un trabalh de professionala !
"En 1958, lo Movius comença un escavament de 12 m x 12 m e plaça son carroyage al nivèl del sòl per tal de coordinar los objèctes en tres dimensions e de los situar dins l'espaci.
Sus mai de 9 m de prigondor, se descubrís una succession de venas arqueologicas que van constituir lo malhon indispensable de la cadena entre Néandertal ( _ 40 000 ans) e lo Magdalénien de Lascaux. 14 venas arqueologicas an permetut de tornar montar 15 000 ans d'ocupacion umana e d'arribar dusca al sòl rocassut coatat de fonzilhas.
Fa 34 000 ans, s'installan los primièrs estatjants de l'abric, los òmes de Cro-Magnon ; un refregiment dels braves arriba e los glacièrs davalan dusca a 600 m d'altitud en França.
Los òmes cercan dels abrics e aquesta plataforma de mai de 90 m de long sus qualques mètres de largor, orientada sud-sud-oest es plan favorabla a l'installacion per se parar de la freg e dels dangièrs a l'entorn. De mai, Vezèra es prèp e quò's plan comòde quand òm es caçaire-culheire-barrutlaire.
La primièra civilisacion de Cro-Magnon, los Aurignaciens demòran pendent 3000 ans coma l'atèsta la preséncia de burins caracteristics d'aquel periòde del Paléolithique supérieur. L'abondància de rèstas culinàrias de rèn indican que lo rèn sembla èstre una cacilha de tria pels òmes ; l'espepissada dels brisums ossós, de las mandibulas, de las fustas de mortalatge, mòstra que los òmes tornavan portar los còrs entièrs e que los talhavan sus plaça. La reparticion dels objèctes trobats permet de tornar constituir l'organisacion dels campaments : succession de venas estèrlas (sediments erosius) e de venas arqueologicas. A la debuta, la paret del bauç se trobava 10 m en avant de l'actuala.(de segre)
Paulette André