Jan-Peire Reidi est l'auteur de plusieurs livres en occitan, dont "Vilajalet", "Lu chamin de la font", "Chaucidas dins los blats". Professeur d'anglais à l'université, il possède également une licence de russe. Féru de littérature, il vient de traduire du russe en occitan, "Lo Nas e Lo Manteu" ( Le Nez et Le Manteau ) deux textes de Nicolas Gogol extraits des Nouvelles de Saint-Pétersbourg. Ces deux nouvelles fantastiques marient comique, absurde, tragique, dans un style finalement très actuel. Rencontre avec l'auteur.
SO : Perqué avetz chausit de revirar quelas doas novelas ?
JPR : Per ço que i a pas de reviradas en occitan de grands autors russes. Quò es un desfis per un reviraire. Ai desjà revirat "La filha dau capitani" de Poshquin. Quelas doas novelas son cortas, se legissen aisadament. La linga de Gògol es coma l'occitan, imatjada, populara, emb de la varietat de formas literarias. Quò es bien la pròba que podem tot dire e revirar en occitan.
SO : L'accion de "Lo Nas" se debana a Sent-Petersborg a la debuta dau segle XIX. L'autor bòta sos dos personatges dins une administracion tsarista, plan normada...
JPR : Sent-Petersborg era la capitala de l'emperi, i aviá la famosa "Taula daus rengs" (table des rangs) que ne'n comptava quatòrze, promulgada per Peire lo Grand . Quò era enquera l'espòca dau servatge. Dins "Lo Nas", un pitit fonccionari, "l'assessor de collègi" Covaliòv se desvelha un matin e se rend compte qu'a perdut son nas ! Nas qu'un barbier ven de trobar dins son pan. Queu nas viu e fai viure a son proprietari de las aventuras pas ordinarias, absurdas, risolentas.Gògol trabalhet se-mesme coma fonccionari. Se trufa de se-mesme e es conscient de son umanitat.
SO : Dins "Lo Manteu", un autre pitit fonccionari , Acaqui Acaquievich,  comença a existar mercés son noveu manteu ...jusc'au moment que se le fai raubar...
JPR: Quela novela es presque un conte fantastic que parla de tornar trobar son identitat. L'òme de ren se fai coser un noveu manteu que lo garantis contre l'ostilitat dau monde e l'i balha una respectabilitat. Quand Acaqui se zo fai raubar, tròba pas d'ajuda de degun per lo tornar trobar e ne'n creba. Mas sa tòrna vai persecutar la gent que l'an pas aidat o l'an mespresat.
SO : Es quò que la Sent-Peterborg d'aüei sembla enquera a la de Gògol ?
JPR: L'i sei anat recentament per far una vesita. Las ruas , los bastiment que parlam dins las novelas se pòden enquera trobar, manca lo pont Sent-Isaac qu'exista pas. Per io, queu trabalh era una aventura intelectuala, un vertadier plaser.

De tot biais, un libre plan plasent, d'aisat legir e que balha l'enveja de ne'n saber mai sur l'òbra de Gògol.

Denis Gilabert.

"Los Nas e Lo Manteu" de Nicolaï Gògol, revirat en òc per Jan-Peire Reidi, 11€ éditions Lo chamin de sent Jaume, dins las bonas librarias de Dordonha e chas l'editor: Lo chamin de sent Jaume, Royer, 87380 Meuzac

Seconde partie de la chronique de Jan-Peire Reidi sur les fameuses particules fines (voir 1ère partie lundi 13 mars 2017)

°°

Aguí la curiositat de ’visar la carta que mostrava l’espandida d’aer chaulhat sus la França e l’Occitània. Suspresa ! Lo quite Perigòrd Verd, que es pertant pas rasis la grandas metropòlis, era cubert per la nivol. Segur, era pas tant espessa coma sus París e Bordeu, mas totparier ! Degun era a l’acelat ! Creguí tombar de cuu quante auví un especialista dire a la radiò que, en una jornada, lo fuòc dins lo fogier emetiá dins l’atmosfera mai de particulas finas que un motor diesel de camion sus mila quilòmetres. Nòstre fuòc, que dançava dins lo fornet e dins nòstre eime, fasiá malaudes daus millions de personas dins las grandas vilas, fasiá poschar los mainatges que suerten s’amusar dins la cort de l’escòla, fasiá morir los vielhs gaire drucauds e redusiá nòstre temps de vita de quauques mes. ’Chabada, la bona conscéncia !

Puei venguet un moment de revòlta. Se foten de nautres ! Quo es pas nautres que ne’n som causa ! Van pas nos far creire que quo es nòstre fuòc que… Que dire dau carburant besilhat per lo camions que circulen voides, de l’electricitat degalhada per esclairar las reclamas… Quo es coma los que nos dònen meschanta consciéncia per quò-’quí o per quò-’lai. Vòlen nos far barrar lo robinet quand nos netiem las dents per mainatjar l’aiga, mas disen ren de las piscinas, daus terrens de gòlfe, daus arrosadors de bigarroelh que asaiguen las rotas e los plais… Nos fan ’chaptar de las ampolas electricas que còsten los uelhs de la testa e de las alarmas d’incendi que marchen pas… e ch. a. Som esmalits.

Çò que nos ditz la colera es benleu verai en granda partida, mas quò nos empaicha pas d’isolar las maisons, de ’chaptar daus fornets « flamba verda » quand los devem remplaçar e de mainatjar lo carburant, perque, en atendent, contunhem de poschar, poscha-poscharas-tu. La nivol de las particulas finas, coma la de Chernobil, coneis pas de frontieras.

Jan-Peire Reidi

Une chronique en deux parties de Jan-Peire Reidi sur les fameuses particules fines, dont on parle partout, phénomène qui touche désormais le Périgord Vert ! Le bois de chauffage, paraît-il...
Commençons par un « dire » de la grand-mère de Jan-Peire :
«– As la poscha, Guilhem ?
– O òc-es, nòstra Jana, mai bien ! »
( Tu tousses,( tu as la toux) Guillaume ? Oh, oui, notre Jeanne, et bien, encore ! »

E dire que me cresiá un modele de vertut ecologista, me que fau bruslar lo boesc de mos bòscs per chaufar la maison ! Era-quò pas una energia renovelabla ? D’acòrd, deviá ben metre de l’eissença dins la tronçonerza e dau fiole dins lo pitit tractor, mas la quantitat que me faliá ’nava pas cherchar bien loenh ! Ren a veire emb los subrepetroliers que treven las mars dau monde e que, daus còps, nos laissen lo brave present de lur charjament de petròli sus las plajas e los rochiers dau litorau. Pas de comparason emb los avions que an mestier de sai pas quantben de litres de querosene per lurs viatges intercontinentaus, e quitament pas de rapòrt emb los camions que empoisonen l’aer de las grandas vilas. Non, un plen d’eissença dins la tronçoneurza era pro per una ora de trabalh dins los bòscs, sieis litres de fiole dins lo pitit tractor fasian virar lo fendedor una jornada de temps e faliá pas mai de quauquas diesenas de litres carburant per copar las quatre braças de boesc que fasiam bruslar dins l’annada. Quò me costava pas char. Trobava mon bilanç carbone plan acceptable. Quo era un plaser de far montar e davalar las buschas dins la bena emb lo levatge idraulic o ben de far segre daus bilhons de chaisne e de chastenh darreir lo tractor. Jauvissiá de mas pitas jòias mecanicas emb l’innocéncia d’un mainatge. Me carrava davant lo pilòt de boesc per la fotò. Conhavam las pitas buschas dins lo fornet en tota bona consciéncia. Fasiá bon dins la maison.E ben, vei, darnierament, i aguet l’episòdi de pollucion que se’n parlet tant...( de segre...)
Jan-Peire Reidi