Intervista de Ives Lavalada per Jaumeta Beauzetie de L'UOCC ( Union Occitana Camila Chabaneu) a l'occasion de la surtida de son noveu libre "Contes irlandés", 18€ editat per l'UOCC e que sirá en venda per la 15a Enchantada a Sent-Estefe lo dissabde 7 d'octòbre 2023.
UOCC : Setz conegut coma especialista de la lenga emb de las edicions de diccionaris, libres de toponimia e publiatz un libre de contes, coma quò se fai ? Atz-vos publiat d'autres libres de contes ?
IL : Segur que dins çò qu’ai fach lo monde se focalizen sus los diccionaris e obluden la resta. Quilhs-quí son evidentament la basa perque dins un païs occitan tot a passat per la linga. Sens linga pòt-un contunhar de parlar d’identitat e d’avenir ? Hep brezhoneg Breizh ebet ; sens breton, pas de Bretanha ; e los Bretons an plan rason. Mas una cultura se deu pas limitar a la sola lexicografia. La paraula, escricha o ben orala deu pas ‘ver de frontièra. Limitar l’usatge de l’occitan a sa dimension territoriala es facilitar son embarrament eventuau. Nòstra situacion culturala nos balha doas armas, lo francés e l’occitan, quitament per quilhs que son en trin de s’occitanizar. Las doas nos deven servir ; e l’universalitat de la cultura occitana nos deu menar au dialògue de las culturas. Ai totjorn pensat entau (ma formacion l’i es queraque pas per ren). Qu’es maitot un afar de volontat personala e de consciencia. En 1992 faguei una adaptacion dau libre sacrat daus Maias ; un jorn aguei l’eidéia d’escrir 500 nuveus provèrbis (en occitan, francés e espanhòu) ; puei de trabalhar a doas edicions bilinguas d’Òdas de Pablo Neruda, en partir de l’espanhòu ; puei d’adaptar en òc e francés un grand roman brasilian, en partir dau portugués. Per çò qu’es daus contes, aguei ‘gut revirat un conte d’Andersen ; e un viatge en Irlanda m’a convidat a rentrar dins lo monde gaelic. A chasque còp qu’es una nuvela aventura ; dins l’intimitat d’un pòple ; una autra prigondor d’umanitat a transmetre. L’adaptacion a l’occitan lemosin damanda de l’audàcia e un engatjament que nos enrichesis.
UOCC : Es-quò que vos fatz tot vos-mesma, mesa en pagina, fotòs... ? Quò deu prener beucòp de temps.
IL : Qu’es ben entau que quò se passa ; dempuei totjorn : chausida, escritura, presentacion, illustracion. L’imprimaire se charja dau tiratge ; l’editor es l’intermediari ; a condicion de los trobar… Un miracle. E tène beucòp a la qualitat de la linga, de l’expression ; per daus textes que poden servir en public, dins daus cors de linga ; punt de depart per d’autras creacions individualas ; perqué pas ? L’elaboracion daus Contes Irlandés m’a tengut a l’òbra pendent quauques 6 mes. Un còp fach lo pretzfach, la gròssa dificultat es de trobar daus legeires per ‘chaptar las edicions e permetre de compensar, en partida solament, los despens engatjats. Vesem ben que la gent se balha pas de garda dau chamin segut per arribar a l’edicion …
UOCC : Perqué atz-vos chausit l'Union Occitana coma editor ?
IL : Simplament perque l’i a bela pausa que coneisse sos animators ; dau monde que respecten mon trabalh e ma persona ; daus militants occitanistes vertadiers. Perque sei membre de l’associacion. E que, emb l’ajuda financièra dau C.L.E.O., prumièra associacion occitana nascuda en 1970, qu’èra aisat e naturau de poder menar a bona fin daus projects.
UOCC : Mercés plan e bon coratge per tot vòstre trabalh.
L'animator Nicolas Peuch nos infòrma que la convidada de l’emission de rentrada dau diumenc 1er d'octòbre 2023 a 11 oras sur França Blu Perigòrd sera sera Cecila Chapduelh, professora d’occitan e tanben autriça per presentar son noveu libre de poesias bilingüe occitan francés « Mina de plomb, mina de ren/ Mine de plomb, mine de rien », 15€, edicions Jorn.