Patric Ratineaud nos fai segre queu prumier texte extrach dau « Boirador dins lo topin » per André Dexet que son chafre era « Panasòu », per ‘mor qu’era de « Panazol » en Viniana Nauta – Faguet beucòp de publicacions e parlava sus radiò Limòtges – Ai tornat trobar quauques libretons de las annadas… 1950/1960…

La bona mesura

Lo pair ’Tienisson se trobava dins lu car d’Embasac que davalava a Limòtges. En ‘ribar a Cassapeiras, l’i montet un òme que venguet se siclar a costat de se.

Quel òme deviá ‘ver quauqu’infirmitat : eu escartava los braç tant que quò podiá estendre, e eu los teniá escartats. Fauguet far un pauc de plaça per lu far siclar. Mas que ne fariá-t’um pas per ’n’estropiat ! Quand lu controllaire passet, l’òme se viret vers ’Tienisson :

- Dija, si ’us platz, voldriatz pas cherchar mon porta-monuda dins ma pòcha de pantalon, per paiar ma plaça ?

’Tienisson, plan complasent, se faguet un plaser de rendre servici. ’Ribat un pauc pus loenh, l’òme tornet damandar au Tienisson :

- Dija, si ’us platz, voldriatz-vos me mochar ? Mon mochanas es dins ma pòcha de vesta.

E Tienisson, totjorn aimable, cherchet lu mouchanas de l’infirme, lu mouchet, l’eissujet e tot e tot.

Quand lu car se plantet a Limòtges, tot lu monde davalet. L’òme teniá totjorn sos braç escartats : a pena si eu poguet s’engulhar dins la pòrta de l’autobus per ne’n surtir…

’Tienisson s’azardet de li damandar :

- Qu’es-que donc que vos a estropiat entau ? Es-quò de naissença ?

L’òme responguet :

- Ò non-gran, ne sei ni infirme ni estropiat, io sei vengut en vila perçò que ma femna m’a balhat la comission de li ‘chaptar daus pantalons. L’escartament de mos braç, comprenetz-vos, l’amic, qu’es la mesura de sas jarras !

Lo davantau¹

Vos en sovenetz dau davantau de vòstra memet² ?

Las mairs e las memets portavan un davantau per-dessus lur vestiment d’en prumier per eschivar que lur rauba se chaulhasse, preque ‘las ne’n ’vián pas beucòp de rechamnhe. Qu’es que qu’era bien pus aisat de lavar un davantau lo pus sovent en coton que ‘na rauba, ‘na belusa (blosa) o-ben-tot ‘na jupa, qu’eran fachas d’autra tela. De mai, lo davantau :

- Sierviá de mita per tirar un plat o ‘na peila bruslanta dau forn, avant que las « Mitas a forneu³ » sián inventadas.

- L’esquinta dau davantau era miraudiosa per eissujar las larmas daus goïats, daus còps per lur netiar lo nas gormos e maitot sierviá d’eissuja-mans.

- Dau jalinier, lo davantau sierviá per portar los uòus, los policons a reviscolar, e daus còps los uòus meitat eisits que la mamà depausava dins lo forn tébie per ajudar l’eisida.

- Quand n’um ‘viá de la visita, lo davantau sierviá d’acialat aus goïats cranhents.  Qu’es entau que se ditz : «Se catonar sos los cotilhons de sa mair»

- Quante fasiá freschilhon, la memet lo levava e se’n mitonava los bras e l’espanlas. Quante fasiá chaud a l’encontrari, dau temps que ‘la cosinava davant lo poale a bois, l’esponjava la suor de son front.

- Secodut au-dessus dau fuòc, ‘queu bon vielh davantau sierviá tanben de bufador per lo tornar far partir.

- Qu’es se que sierviá a portar las pompiras e lo bois sec jurc’a la cosina.

- Partant dau vargier, sierviá de panier per beucòp de legumas, apres que los pitits peseus fuguessen estat ‘massats, veniá lo torn daus chauls.

- En fin de sason, eu sierviá per massar las pomas de pommier tombadas de l’aubre.

- Quand los visitors ‘ribavan de faiçon improvisada qu’era surprenent de veire emb ‘quela rapiditat ‘queu vielh davantau podiá far la pouvera.

- Au moment que de siervir los repas, la memet ‘nava sur lo bassolhard secodre son davantau e los òmes daus champs sabián còp-sec que devián passar a tabla. (taula)

- La memet se’n sierviá tanben per pausar la tarta a las pomas a pena surtida dau forn sur lo bòrd de la fenestra per que ‘la fregisse ; aüei sa pita filha la pausa aquí tanben, mas per que ‘la descongelesse…

- Faudrà de las annadas ‘vances que quauqu’un enginjassa quauqua ren que poguesse remplaçar ‘queu vielh davantau que sierviá a far mai d’una chausa.

Dangier : Vendriam bien fòus aüei non mas que de pensar a la quantitat de micròbes que s’amodelonavan sur ‘queu davantau !!!

Mas : La sola chausa que los goïats de ‘queu temps àian ‘trapada en tucar lo davantau de la mamà o de la memet : Qu’es de l’amor !

Autres temps, autras costumas….

Preque = perque – per ‘mor que… Siervir = servir Esquinta : basques – pan d’un vêtement

1 - davantau – davantiera

2 – la memet, la menet - la minin – la granda-mair – la mair-granda – la granda

3 – Manique

Inspirat d’un texte en francés trobat a « La maison de païs » de St Auvenç (87 – J.C. Ducourtieux) i a… de las annadas…