Boirador e topin
Quante fau daus cors o daus TAP ( temps d'activitats periescolarias) en occitan, damande sovent aus escolans de me portar daus mots, de las frasas qu'an auvit dire a la maison o b'etot chas lors vesins. E quo es sovent que zo fan : me portan daus mots coma bujada, davantau, picatau, botareus, quò plòu... puei los estudiam en classa mai los mots de la mesma familha. Mos pitits fodinaires me troban sovent de las chausas interessantas.
Queste còp, eram en cors a parlar dau sens dau mot « boirar », e sem vengut a parlar de boirador. Ai damandat si sabian ço que quo es, quel afar. Nonmas una man se levet : « Ma granda- mair ne'n a un » ço disset un goiasson e nos prometet de nos zo portar. La setmana seguenta, lo boirador era en classa, dins la biaça de l'escolan. L'i damandi de nos explicar, zo faguet en francès en utilizar d'autres mots en occitan, pelador, topin...e en far virar lo gatge. Laidonc, avem parlat de chastenhas, de pelons, de las doas peus e fin finala d'una tradicion plan locala e milenaria . E sabetz ? Quò los interessa los goiassons, son plan fier d'aver parlat coma lors grands, de mostrar, de far saber ço qu'an colectat e que pòden eschanjar emb los que saben pas enquera. Quò me balha una bona rason per far un autre cors sur tots los mestiers a l'entorn dau chastanh.
Io, vole grandmercejar los parents o grands que balhan quilhs mots, quelas chançons, quilhs ustilhs e que contunhan de passar una pita part de nòstra cultura. Podetz nos ajudar un pauc mai : lor parlar e lor far parlar a la maison. De segur, van aprener legir e escriure a l'escòla, mas las familhas an lo ròtle important a jugar dins la transmission de la lenga e de la cultura. Quo es pas de la cultura « hors-sol », quo es la cultura de chas nos, per lo monde que son d'aqui o per los que venen au pais per i viure. Devem donar de la bonas raiçs au chastanh, per que puescha frotjar, montar naut e luenh e se dubrir au monde en aver quauquaren a eschanjar coma los que vai trobar sur sa rota. Mercés plan a los que l'an compres e fan ço que fau. Podetz continuar, vos promete que los jòunes son fiers de vos, vos que lor transmetetz los tresaurs de vòstres reires. Denis Gilabert.
Photo: Erwan de Mialet et son boirador familial, symbole de transmission avec sa grand-mère.