Une promenade contée et chantée par le groupe "La Tireta Duberta" et Jaumeta Beauzetie de l'Union Occitane Camille Chabaneau se déroulera le 19 juillet à 17 h à l'étang de St-Estèphe. Cette promenade est gratuite.

Voulez-vous tout savoir sur les personnages de nos contes qui se cachent derrière les arbres de l'étang ?

Ce sera aussi un hommage à notre ami Pierre Rapeau, "peintre sur paysage" , trop vite parti en 2007.
Pierre très attaché à sa culture occitane, avait encouragé Arnaud Pauthier à continuer son œuvre et à présenter d'autres personnages de notre mythologie occitane, dans sa variante limousine. Ce sont ces peintures que nous vous ferons découvrir, autour de l'étang de Saint-Estèphe, dans ce nouveau lieu de transmission orale, directement de bouche à oreille. Nous continuerons à tisser le lien entre les paroles du passé, celles du présent et celles à venir, en faisant vivre encore un peu notre langue occitane d'ici.
Promenade que j'aurai le plaisir de vous conter en occitan et en français, en compagnie de tous les chanteurs du groupe de : «La Tireta Duberta ».

Info de Jaumeta Beauzetie

Suite de "Tuar lo pòrc", un texte sur les souvenirs de Bernard Bourgés, traduit en occitan par Maryse Lasjuilliarias de l'atelier de La Chapelle Gonaguet.

Aura, anam pesar ; anam saubre quí a lo còp d'uelh lo melhor. Avant la pesada, chascun s'amusa en dire son estimacion, 300, 350 e quitament 400, de las liuras de segur . Mas si fai entre 300 e 350, quò será brave, en saubre que las jutas questa annada an sufert de la sechiera ! De vrai, un còp sus la bascula, « la poma » sus « la barra » marca 140 quilòs. Ma mair l'aima mielhs de queu pes, será pas tant gras.
I a mestier de quatre personas per menar la gàbia rasís la taula de tuar mas mon pair a passat una pita còrda sus lo morre de « Mini » que pòt pus brucir e que es mut.
A la leste, lo tiram de la gàbia, lo jasem sus la taula e Maurici e Rogier l'imobilizan dau temps que mon pair crampona la testa.
Lo Gabí, fin preste, conha lo coteu long e esfilat dins lo còu dau pòrc. Ma mair bòta lo grand platau en dejós, lo tenent d'una man e de l'autra boira lo sang emb lo vinagre per fin que calhe pas. Per çò qu'es de io, sei charjat de gigonhar, en la far virar, la pauta de davant per que lo sang cole mielhs, que ne'n deu pas demorar dins la charn nimai dins las venas.
Lo Gabí nos anonça que l'animau es mòrt e plan mòrt. Dau temps que l'aiga 'chaba de bulhir, anam dins la cosina onte ma sòr es demorada per preparar un marendon.
Son las dietz oras. Començan de lo rasclar e io, boide l'aiga bulhenta sus lo « Mini », tot suau que lo Gabi a bien recomandat de pas l'eschaudar avant que los nervs sián vertadierament mòrts, per pas lo far sufrir sens rason e per pas far cueire la codena.
Som trapats de rasclar ; Maurici es l'especialista daus pès, mon pair s'ocupa de la testa e de las aurelhas, Rogier dau ventre, ma sòr de l'eschina, que quò es lo mai aisat.
Los chens son tot autorn de nosautres, son a la festa. Per ilhs, los prumiers bocins son los onglons, aprep quò es lo torn de la gròssa peu jos los piaus e entau jusc'a la fin de la netiada.
Lo « Mini » es rasclat, rinçat e aura, fau subretot pas lo laissar tombar quand anam lo botar sus l'eschala, encranilhat per lo jambier e joslevar l'eschala tots ensemble per l'apoiar a l'intrada de la granja. Quò es que quò pesa e per terra emb quela fanha onte venem de rasclar, quò podriá eslampiar. Quò es quò-quí que los òmes crànhen lo mai.
Un còp l'operacion reüssida, avant que de lo drubir, mon pair pòrta la botelha d'aiga de vita e daus veires. Un bon viatge de « pruna », quò raviscolará la gent subretot qu'eimatin fasiá pas chaud e lo Gabí aviá lo màrfie.
Lo Maurici e lo Rogier tòrnan chas ilhs per far lo trabalh qu'an laissat, aura que chas nos, lo mai beu dau trabalh es fait. En partir, lo Maurici ditz a ma mair Noemia que la Julià vendrá li balhar la man per netiar los budeus e ma mair li promet de los ajudar quante quò será lor torn de tuar.
Lo Gabí suert un fum de coteus, los passa un pitit còp sus l'agusador e traça una reja dempuei l'entre-jarras jusc'au còu emb son coteu ponchut. Ma mair espera emb tres o quatre bassinas, e a mesura que lo Gabí drueba la bèstia, ma mair bòta la sopena dins una bassina, la pança dins una autra, la budalha dins una selha, lo fetge de costat. Discretament, lo Gabí fissa lo cur que nos vòu mostrar qu'aviá pas mancat la sagnada, coma d'avesat. Nos vòu far creire que son coteu era 'nat drech dins lo cur. ( de segre)

Anèrem au Chasteu (frç Château-l’Évêque), dins los pròpches ranvers de Perigüers, sadolats per una deleitosa ambiança nasala, odors enniurantas que saubrán jamai nòstres pitits-enfants : susors daus chavaus, cròta frescha, cuer molhat, lo tot solidament acompanhat a tot moment per daus pets e de repets reddes e precís. A ! Onte son las odors d’autres còps ?
La gardaira dau chasteu, una vielha grassa a lard emb un gròs-còu e sadola de tics, nos aculhiguet, ranhosa, per çò que, probablament, los mestres, vergonhós, aimaven pas que se visitessen lors obluedas tragicas, mas tanben per abrandar la generositat de mon pair, en tener compte daus risques que preniá per far plaser aus estrangiers. Se botet jos lo braç quauques vielhs jornaus e los faguet paiar argent bas lo pretz de dietz chandelas. Puei, nos menet a mia-tastons dins lo sorne e móstie ventre dau gigant de peira, ‘lumant de temps en temps un pitit brandon de papier que, en la bruslar, li fasiá nos maudire. Mas sabiá baissar l’eslanç e se far migrosa d’a mesura que apropchaven dau mistèri. Talament que me sentí pauc a pauc destachat dau temps present, de mos acompanhants, e que tremolave de jamai tornar veire lo jorn, nimai degun, menat non gran vers un espectacle secret, mas per rusa dins una preison onte me laissarián per totjorn per fin de me chastiar de mon bolegadís.
E entau, emb daus còps de jornaus e, per io, daus dobtes creissents, ‘ribèrem a una darniera cava voutada, carrada e crebada per terra d’un grand cròs. Sus un signe de nòstre guide, nos botèrem de januelhs, nos clinant vers çò de mai negre enquera que remplissiá l’oblueda rasís-bòrd. Una òrra odor de musit e d’escaravats espotits rodava per aquí. La femna faguet de gròssas bolas emb las paginas daus jornaus, que ‘lumet e gitet viste l’una apres l’autra dins lo cròs, e veguí...
... Veguí, a dietz metres benleu, au fons de l’oblueda redonda coma una subrebela gèrla, veguí los restes ossuts, esqueletas fòrt ben conservats, d’un grope de sodards anglés de la guerra de Cent Ans ; una mia-dotzena de preisoniers mau-chanciers, martirizats e gitats aquí sens pietat, probablament enquera vius, abandonats a la mòrt lenta e crebats de fam coma sus un radeu perdut dins la mar.
En credar tots nòstra emocion, en far daus ò ! e daus ò coma si descrubissiá per lo prumier còp quela scena macabra, la femna sabiá manejar la curiosetat, l’esmai e la páur tant adrechament coma sas entòrchas de jornaus, bolas luminosas que davalaven suausament e, pissaratas arderosas, planaven sus quilhs restes d’òmes subrebeus, alonjats en estela, pès vers lo mitan, ‘bilhats emb daus vestits roges o gris, estòfas puridas per endrechs, fasent veire de las grilhas toracicas, daus conchons de bacins e daus bastons de tibià botats.
Deve reconeisser que ma paur faguet còp sec plaça a una jòia que se pòt pas contar, coma si era io que aviá butit l’enemic dins queu cròs crudeu ? E quel embelinament en veire los subtes e corts revelhs de quilhs cranes que desgaunhaven la colera de las ombras desplaçadas, e queu frijolament glaciau en devinhar quilhs bufeus movements de las chambas e de braç en se rebutant per eissaiar de levar lors còrs per fin de me prejar d’en-pè, a pietat o a esmanciadas, io lo prince d’Aquitània emb son onor venjat ! Afrós e miraudiós tableu qu’es quela oblueda aus Anglés, giton de mai d’una nuech de chaucha-vielhas, mas umús daus mai feconds dins lo quau mon imaginacion desenant se plantet e frotget.
Claude Seignolle, Una Enfància fachilhièra, in L’âpre verdeur des légendes, textes de Claude Seignolle choisis et traduits en occitan par Jean-Claude Dugros, Éditions de l’Anguis, Mussidan, 2010, p. 21-22.