Roland Berland, un lemosin de prumièra borra, per Ive Lavalada
Texte de Ive Lavalada transmetut per L'Union Occitana Camila Chabaneau ( UOCC)
°°
L’engatjament public occitanista de Roland Berland comença en 1981. Me’n vos vau dire coma. Aviam decidat coma lo Peire Lallet de lançar benevolament una formacion a l’Escòla Normala de Limòtges, una mandinada per setmana, a l’intencion daus mestres d’escòla dau despartament. Lo Roland Berland fasiá partida daus “elevas“ ; dau monde que dins lor majoritat eran occitanofònes.
E un jorn de prima lo Roland s’apruesmet per me dire que veniá d’escriure un long recit en occitan ; lo me confiet. En veire la qualitat de sa pròsa, la sensibilitat que ne’n montava, la mestreja de sa grafia desjà plan elaborada (perqué era un grand trabalhador) li perpausei de far passar son texte dins la Cronica Occitana de L’Echo (doas cronicas setmanieras a l’epòca). Maugrat sa retenguda, sa modestia e segur sa reserva naturala, lo Roland acceptet. E qu’es entau que pareguet Una font tan frescha (au mes de mai de 1981) ; una mòda de narracion sus la crudela guerra d’Argeria que l’aviá talament nafrat.
L’òme era lançat ; podiá contunhar a traçar sa reja tot sol ; en se perfeccionar, en se bastir interiorament dins son eime occitan, dins son arma lemosina. Çò qu’era estat un interès devenguet una passion. L’eideias li mancavan pas. Venguet au CLEO (Cercle Lemosin d’Estudis Occitans, creat en 1969) ente fuguet un “obrier“ regulier, serios, segur e fecond. Nos balhet tot plen de contribucions per nurir la revuda : recits, poèmas, contes, monològues ; pendent tot lo temps de vita de nòstre butletin e de nòstra associacion.
Qu’era un plaser, una serenitat d’èsser coma se, de comptar sus se. Se perdiá pas en discors ; agissiá metodicament, emb finessa e prigondor. L’aparéncia, la futilitat, l’agitacion, l’ambicion, lo profiech, la gloriosetat, lo Roland los coneissiá pas. A sa plaça de militant desinteressat sabiá chausir e jutjar dau mielhs. Coneissiá plan la situacion de nòstra cultura e de nòstra linga. En plena consciéncia la serviguet e l’illustret. Tot simplament perqué l’aimava, la respectava.
E la resulta ne’n fuguet :
- Lo lop seguiá la nòça (roman editat per La Clau Lemosina en 1988 ; que li vauguet lo prèmi Jaufre Rudel. La remesa se faguet lo 26 de març de 1991 au Conselh Regionau d’Aquitània de Bordeu ; la Jaumeta Bausetiá e me nos l’acompanhèrem alai).
- Lo Fiau e la ‘gulha (peça de teatre editada per La Clau en 1990), emb lo faus-nom de Blasi de Sent-Alari ;
- Lo blagassaire (recuelh umoristic, en 1991) ;
- Solelhs gris (edicion de La Clau en 1992) ;
- Los jorns telhòu ; autre roman que parlava de la guerra de 14-18 viscuda dempuei lo Lemosin (editat per La Clau en 1996) ;
- Tres contes per Nadau (editat per l’IEO en 2006, emb l’autorizacion de La Clau ; bilingue) ;
- Pas aisada, la vita (editat per L’Esperluette en 2014 ; bilingue). Un darrier recuèlh de novelas que, maugrat la grava malaudiá que lo teniá, balhet a Roland una intima e ultima satisfaccion intellectuala. Coma un flamba que voliá pas s’estanchir tan regde.
Mas la contribucion de Roland Berland se planta pas aquí. L’escrich demòra e circula. Sa votz nos es totjorn presenta. Podem l’auvir, enregistrada dins los Tres contes per Nadau ; e dins daus enregistraments que faguet benevolament per lo site chanson-limousine.net (de Jean Delage). Ente avem lo durable plaser de l’auvir dire pausadament e clarament, coma li era d’avesat, quauques 70 textes : de se, de Jan Rebier, unas 46 fablas de Focaud e d’autres autors.
D’aqueu biais, lo Roland Berland demorará totjorn en nòstra companhiá, a la nòstra dispausicion ; per nos manifestar son sosten e sa companhiéra solidaritat. Podem pas obludar tot çò que nos a valhentament balhat. Mercés a se e a sa familha que l’a totjorn ajudat.
I.Lavalada
Roland Berland (13 de novembre de 1932 / 21 d’octòbre de 2015)
Lien permanent
Catégories : Literatura en òc