L’avetz de segur legit, mai auvit : la Cor daus comptes de la Republica francesa recomandet lo 22 de mai  « un redusida importanta dau chaptau de buòus e de vachas per permetre a la França d’atenher sos engatjaments de la França en termes de reduccion d’emission de metane, dins l’encastre de l’accòrd « Global Methane Pledge » ( 30 % d’aici ante 2030).

Vòle pas jugar la chançon « Lo prumier qui dit la verité, il doit être exécuté » de Béart e reprochar a la Cor daus comptes de nos rampelar çò que l’Union Europenca mai laidonc la França an signat. De mai, son president Pierre Moscovici, assuma pas lo ramdam que quò fai : « Quò es pas un rappòrt contra l’elevatge !(…). « Tot aquò es deformat, surtit de son contexte ». Au mens, podem prener consciencia de çò que nòstres governants an signat e la pression que vai arribar sur l’elevatge en França.

Disen que daus estudis mostran que l’elevatge bovin ( mas tanben ovin) produtz totplen de metane. Bon. I a quauque temps, nos fasian veire que «las bòrias de 1000 vachas » ( e daus uns còps ,totplen mai) coma lo vesem en Olanda e Alemanha era lo modele d’avenir, que permetia de far dau gas coma lo fem, que l’elevatge tradicionau ( nonmas sur l’erba, enquera presque la meitat de la produccion en França) era passadista. Laidonc, en avant la massificacion e l’elevatge indigne !

Los famos quotas lachiers, fugueren abasits per decision europenca en 2015 , çò que favoriset imediatament los gròs productors venguts « vertuos » apres un bon pitit « green washing », faguet crebar totplen de pitits elevaires e d’autres se boteren de far mai de vedeus mai de buòus per la charn. Evidentament, a la riba d’un moment, la produccion de lach era pas mai sufisanta, los pretz monteren e aura, la França deu importar una bona partida de son lach d’Alemanha, de Olanda per far dau fromatge. Entre temps, los elevaires tradicionaus n’an plan sufert, quitament si laissen lors vachas defòra sur las pradas, coma ne’n coneissen totplen en Perigòrd o dins los Pireneus.

Me sovene qu’avem agut en 2021 las morricas per vachas a 65€, parcialament finançat per l’Etat. Que lo vertadier problema, fin finala, es pas que las vachas petan, mas que rotan ! Risetz pas, quò es serios !

Me rampele qu’autres còps, l’agricultura francesa era la seconda au monde, e que exportavam totplen de chausas. E òc, produsen pas nonmas per nosautres mas per la « sobereinetat alimentaria de l’Euròpa. En 20 ans, sem passats de 2esma au 5esma reng, los volumes a l’export an baissat e importam aura 2 còps mai qu’en 2000, un polet sur 2, 56 % de la charn ovina ( d’Australia e de Novela Zelanda, pas de creire!), 71 % de las fruchas, 28 % daus legumes. Quò fai paur, non ? E ben òc que, coma l’industria qu’avem presque tuada, lo processus de deluòcalisacion exista en agricultura. Se fai d’un biais mai sorniaud, mas se fai totparier. Emb la perta d’emplegs, lo deficit comerciau que ne’n es la consequença.

E anetz pas me dire que sem venguts ecologicament vertuos ! Son importats mas produsits alhors dins de las condicions pas « biò », zo vos pòde dire ! Mai lo transpòrt! Laidonc enquera pieg per l’eschaurament climatic e los gas a efiech de serra !

Per contra, degun fai ren contra los tarribles « feedlots » americans mai las bòrias de 5000 vachas alemandas. En termes monetaris, la meschanta monuda chassa la bona. Parier per l’agricultura. Benleu fau minjar mens de charn. Nòstres aujòus ne’n minjavan pas tant, mas benleu de la melhor. Quò vòu pas dire que devem tuar una filiera.

Si redusem enquera mai l’elevatge en França, que vam far per produsir los produchs lachiers, lo fromatge ? Vos vau dire : los importarem ! E per conservar l’AOP, perpause, coma per las veituras de far produsir sale alhors, de far un pauc de « greenwashing », importar los fromatges « semi-chabats » aqui, las boitias tanben e far de las chadenas de condicionament, coma per las veituras. Laidonc serem vertuos. Bon apres, lo chaumatge, lo fach de pus poder paiar nòstre modele sociau e ben...La cor daus comptes ne’n parla pas. Pas mens que tot lo fem que vai faller remplaçar per daus braves engrais chimics importats, las pradas que seran leu cubertas de paneus fotòvoltaïcs( la reaccion d’un elevaire a l’anonça de la Cor) o laissats cuberts de de boissons e de pinhiers que prendran fuòc tanleu qu'un neci i gietara sa cigareta !

Per contra, subretot, vos ocupatz pas de tractar coma fau nòstres retrums de plastic e de teissus artificiaus, de nos plantar de mandar aus africans e aus indians nòstre retrum sales ; dautemps que los chinés drueben 10 novelas centralas a charbon, ne’n barram una ; dautemps que los americans e los argentins fan daus « feedlots » a bodre gavats de potingas e sens minjar d’erba, contunham de tuar nòstras agricultura e elevatge mai que mai tradicionaus e parlam dau sexe daus angels.

E si doman « I a pas de lach, pas de lach, pas de vacha » tant pieg per nosautres, crebarem roinats en dançar lo brisa-pés ,vertuos, nonmàs « sur lo papier» e segurament pas biò, nimai pròpes. « A filh de lop, filh de lop, filh de garça ! » que sem necis dins queu pais !

Denis Gilabert

Fotòs, los Pireneus, dins lo ranvers de Luishon. De las "montanhas a vachas e a auvelhas". Per quant de temps ?