Un quite comissariat a lo drech d’èsser en festa la velha de Nadau. Mas quo e pas la sapineta tota luquetanta e pilhonanta que l’agent Jarjeta aviá agalhat dins un cuenh que ‘viá botat lo tot comissariat en jòia. Los agents Puegpelut e Rebiera risián a plen parpalh e los inspectors Ange Le Goff e Diagana Traoré, eran secoduts d’espofidadas a ne’n lagremar. Lo quite inspector Ben Ahmrane ‘pelat per quel estrambòrd aviá laissat son ordinador e, aurà risiá tanben de bon cur. Lo comissari Darnaudguilhem que veniá de ‘ribar damandet quauquas explicacions a quela ilaritat inabituala. Agueren tots dau mau a tornar prener alen e quo es Rebiera que fuguet lo prumier a èsser en estat de parlar mai si un lo sentiá preste a se tornar estripar de rire a tot pas moment. Quo era lo servici de seguretat dau Caforcha-Ciutat de la rua Sebastian Girard que los aviá credat i’viá pas una ora. Una vielha femna, plan coneguda dins lo quartier aviá ‘gut un malaise dins la fila que s’era agrumelada a la caissa per causa de pana tecnica, desjà qu’una velha de Nadau…. La paubra s’era esplamida emb son sac plen de la besunha que veniá de chaptar. Los secoristas li ‘vián bombat dessus e quo es laidonc que son brave chapeu aviá rudelat per descrubir un paquet de fritas surgeladas e una bòstia de peisson de l’ Alaska.
Los secoristas avián leu laissat la plaça aus vigiles que per un còp avián una pratica que ne’n fasiá pas tot un planh , mai si avián ‘gut a far coma quauques tesmonhs indignats de lor biais de far e que credavan que faliá un medecin per veire si la paubra vielha aviá pas ‘gut las cervelas tròp jaladas. Mas pas pietós per dos sòus, avián trainat lor preisoniera dins lor gabirandon e avián credat a la polícia, la vertadiera, per que menessan la raubairitz entre las mans de la justícia. E quo es entau que Jargeta e Rebiera eran intervenguts per quela brava velha de Nadau, e avián prengut livrason d’una meme sanglaçada per un tròp long sejorn de surgelats dins lo chapeu. L’inspector principau Le Goff, assabentat de la situacion aviá fait menar la vielha a las urgéncias e era vengut au magasin assuausar los vigiles esmalits e aviá negociat l’abandon de las perseguidas coma la direccion en paiar sus los fons secrets dau comissariat un paquet de fritas e daus filets de colin. L’autre aviá plan romat que lo pitit chapeu ne’n era pas a son prumier còp e que Diu sap quant de saucissons, paquets de nolhas, o bocins de sablon avián eschivat lo passatge en caissa. Le Goff aviá prometut de far la leisson a madama Filhon, qu’ela venguesse sens chapeu, o que ‘la chamnhesse de magasin. Se vesiá pas sonar madama la Jutja d’Instruccion per entau un tot-ren, mas aviá damandat que l’opitau menesse quela dangeirosa delinquenta au comissariat jos pretexte de quauqua despausicion. Quante ‘ribet, garida de son sanglaçat, mas meitat mòrta de paur, quò fuguet per reçaubre de las mans dau comissari se mesma, un paquet de fritas e un de colin sonhosament conservats dins lo refregidor dau comissariat e l’agent Chadorna la tornet menar chas ela ceremoniosament, per la mercejar au nom dau tot comissariat de la brava estripada de rire venguda esclarzir quela velha de Nadau.

Joan Ganhaire

Autres còps, l’ivern, tot durmiá : los aubres, las bèstias mai la gent. Au primtemps s’esvelhavan en plena forma per una autra annada de trabalh. Quo es per quò que disián « la prima » (quo es dire la prumiera) per lo printemps e la darriera (òc, la darriera sason) per l’autona. Entre l’autona e lo primtemps, durmián.
Entau vesián pas la terra gelada, patissián pas de la freg. Se pausavan. Avián ben rason que, en quilhs temps, fasiá una freg a fendre lo cuol d’un merle. La terra gelada era dura a n’i pas far un cròs.
Un jorn, los òmes vougueren veire çò que se passava dau temps que durmián, puei se disseren que si trabalhaven una sason de mai, quo lor fariá mai de sòus. Aneren pus durmir l’ivern, trabalheren.
En anar e venir sus la terra gelada, los fèrs de lors sòcas fasián un bruch d’ifern. Quò esvelhava las bèstias, surtián de lors cròsas au moment de las mai grandas fregs. Las orsas e las marmòtas ne’n creberen. Si fasián res, d’autras ’navan morir.
Urosament lo Bon Diu inventet la neviá e ne’n crubiguet la terra. Entau, las sòcas daus òmes fasián pus de bruch sus la terra gelada e las bèstias s’esvelheren nonmàs a la bona sason.
Quò marchet entau longtemps. Jusc’a l’eschaurament climatic.

Micheu Chapduèlh

Lo Nadau dau pair 'Tiene…, texte perpausat per Patric Ratinòt

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Freja es la bisa de Decembre, freja es la nuech malhada de blanc. Freja es la luna tota ronda que la lumiera esblandurida esclaira los rius, los prats e los champs.
Plan doça es la chalor dau canton 'pres dau quau lo pair 'Tiene, solitari, se chaufa en raibant aus Nadaus qu'avian enchantat son còr de goïat. Coma los drollichons dau vilatge, eu s'en anava los suòcs claquetants jurc'a l'egleisa dont las clòchas lançavan per dessur prats e combas, lo rampau misterios de Nadau.
Au retorn, l'um descrubichia los presents pausats davant la chaminada ; 'na pipa en sucre, un irange, de las nosilhas, de las bilhetas de chocolat ; freule present, qu'es plan vrai, mas presents totjorn esperats.
Ente-t-eu queu temps de l'enfança qu'un ren sufisia au bonur ?. Sai lo vielh e pus degun ne pora me balhar la joia d'ésser uros un ser de Nadau. Sai tot sòu... L'oras s'engrunen, 'laidonc que defòra, lo vent pura jur la forest enlusida de luna, jur las terras e los prats deserts.
Lo pair 'Tiene vai drubir sa pòrta, escruta lo ciau en coneisseire. Tot d'un còp, 'na petada trauca lo silenci, en lai, dau biais de la forest. A ne'n pas dotar, un braconier que chercha a bonifiar l'ordinari, de ser. Mas quò fai frech, eu tòrna cledar sa pòrta.
Rasis dau fuòc que treslusir eu pensa aus Nadaus en familha, pres de sa Marieta que partiguet, veiqui sies ans, per un viatge d'ente jamai l'um ne tòrna. Eu se soven ; "N'obluda pas, meòu, de botar, tu tanben, tos grands suòcs pres dau fogier ; l'um ne sap jamai... !
'Quela chalorosa convidacion tòrna tenaça, e eu aisina, en bona plaça, sos vielhs suòcs, tots dos a s'esbadalhar, tots dos drubits jur un present de pailha... E defòra totjorn lo vent que pura jos la luna argentada. "Mas, qu'es quò donc ? Quauqu'un qu'elulha ? Quò sembla a de las plors de mainajon...
Lo pair 'Tiene entredrueba l'uis e veu, coijats dins la névia, 'na chabra e son chabrit. La mair es endechada a la pauta, 'la sanha, 'l'a ne'n pòt pus. L'òme, suaudament, la pren, la leva e l'apruesma dau fuòc brandejant. Eu lava la plàia e se surpren a ne pas ésser tròp mèrfie per li far un bon pensament. La chabròta que 'leteja de paur e de feure se laissa far e regarda, de sos uelhs amistos, queu vielh secorrable e talament bon. Son chabridon a segut sens crànher e daus tetins apròcha son museu gormand, mas los tetins son boides.
'Laidonc 'Tiene, a sa vacha vai tirar dau lach que lo chabrit afamat vai beure sens 'lenar... Aulhat eu se coija 'pres de sa mair apasada. Tots dos assemblats auran de ser un gitre engardat, loenh de còp de fusilh dau chaçador.
Freja es la bisa de Decembre, freja es la nuech malhada de blanc, quò l'i fai ren, de ser 'Tiene sen la chalor dau fuòc brandejant e profita de quilhs amics que la forest li a balhats coma companhons de Nadau.
Reculit 'pres dau 'Berton Lacomba

La SENDARELA limosina, 4, rue porte des remparts, 87310 – Sent Auvenç
(J. Glaudi Ducourtieux)