Quò vos dòna pas enviá de virar los talons, ’quela musica de subremerchat ? Pas moien de far vòstras comissions sens estre essaurelhat per quauqua goiata americana que s’esbenzela sus la sòno. Quo es « estressant », coma òm ditz, ’quela votz de chabra sus un tapis de sons musicaus e de bataments ritmics desformats – o ben formats – per l’electronica. Autrament, vos sierven de las chançons de dròllas francesas que marmusen tres o quatre nòtas e que ne’n comprenetz pas las pauraulas de totas faiçons. Las anonças dau naut-parlaire chaulhen enquera mai l’espaci sonòre : « Avetz pas la carta dau magazin ? Quo es gratuit ! ». Òm se damanda coma las paubras caissieras fan per tener lo còp. 

La musica commerciala es gaire mai plasenta que las odors boiradas que vos còpen l’alen quand entratz dins ’quilhs endrechs : sentors de legumes e de frucha culhits tròp tòst, que purissen avant de madurar, sentors d’una umnitat ocupada de viure o de subreviure, que peta e que sua, que es coma es, e que ne’n fam tots partida. Quo es òrre e quò put. Òm voldriá se barrar las aurelhas mai lo nas. Ne’n obludariatz de prener la besunha que eratz vengut ’chaptar !

La musica comerciala braulha la musica que juega per me tot sol au fons de me. Es una violència, un bolegadis dins mon espaci sonòre, una rompedura dins lo chaminament de mon eime. Dins una jardinariá, m’eimpaicha de raibar daus legumes que aurai pas lo coratge de far venir, dins los magasins de bricolatge, de totas las reparacions e tots los melhoraments que aurai pas lo temps de far dins ma maison. Me sente atacat, barrat en me-mesma, tundit, preste a me defendre. La musica de naut-parlaire tua las conversacions. Quand crose quauqu’un que coneisse, me fòrce per li adreçar la paraula.

Si setz coma me, que ai lo temps d’anar far mas comissions au merchat, auretz lo plaser de vos permenar e de parlar tranquillament emb los merchands e los vesins, de trobar una merchandiá locala, frescha, pas tròp chara e de bona qualitat, de despensar daus sòus que faran viure de la gent dau país e que ’niran pas engraissar los investisseires estrangiers. E auretz pas las aurelhas tan chaulhadas.

Malurosament, tròben lo moien de vos assomar emb lur musica d’« animacion » dins las quitas feiras e brocantas. Non, dirai ren de çò que nos fan endurar per Nadau. Lo comerci pòt pas far sens musica. Vos sec dins los quites chiadors d’autorota. A l’auberja, òm s’auva pus minjar. Diriatz que los vilauds vòlen a tota fòrça escartar los bruchs de lur environament, quitament los de la natura. An daus escoltadors dins las aurelhas, per marchar, fugir, viatjar, pertot e a tot moment. Si avetz lo malur de passar quauque temps sus un liech d’ospitau, e que vòstre vesin de chambra ’visa la television-pobela, setz plan de planher ; vos taina plan de vos tirar d’aquí, mas quò vos fai pas garir pus viste ! 

Podetz pas ’visar una emission d’istòria o d’arqueologia plan interessanta sus ARTE sens endurar daus bruchs electronics sovent sens rapòrt emb lo contengut, mas que olhen e confisquen tot l’espaci sonòre. Sus daus imatges subrebeus d’una ribiera de Corsega, se cresen oblijats de conhar una compausicion electronica que voldriá joslinhar l’excitacion de la davalada en canoa, sens jamai nos laissar auvir lo bruchs apasimants de l’aiga que sauta e que dança sus los rochiers. Non, los vilauds consomators de natura auven pas la musica de la terra e de l’aiga. Mai enquera, son daus doç poetas a costat daus gropes que fan de las « surtidas natura » (sic) a tota bomba emb daus quads que petaronen sus los braves pitits chamins de nòstra comuna. A Marennes e La Tremblada, ente sei ’questes jorns, las mòtos de la mar, que fenden l’aiga e trauquen las aurelhas, son una violéncia sonòra per tuar la musica de las ersas e dau vent sus la plaja.

Ma musica es una musica suauva, clara, un corrent tranquille que nonmas la dolor pòt ’restar. Es pas trista, sens pertant estre joiosa. S’acòrda emb las aigas, las terras e los bòscs e la linga occitana. Es a pena esberchada per los bruchs de las activitats umanas : tronçoneurzas, tractors, mestiveurzas, avions. Es richa de chants d’auseus, de vonvons d’insectes, d’aers de chançons, d’operas e de musica instrumentala. S’acòrda emb las personas que viven la mesma experiéncia que me dins los concerts. Es la musica de l’eime dins lo còrs, que a pas coneissença de sa quita existéncia, la musica dau bonur de viure que ausa pas dire son nom. Cho ! La musica dau silenci !

A Marennes, lo 20 de julhet de 2025

Jan-Peire Reidi