L’annada d’apres, mon pair ‘chaptet la novela Chenard, tant nauta de pautas que fasiá pensar a una vielha domaisela que vòu pas s’engaulhar la caissa sus nòstras rotas perigòrdas tant fanhosas. Bolide en man, decidet de l’estrenar en far un torn dins la vau de Vesera, endrech raibat per un futur troçaire de mistèris preïstorics. Entau faguí coneissença emb las cròsas de Las Eisias - prononciar : las Zeiziàs -, en queu temps liuradas a qui voliá d’elas e desirava emportar daus remembres paleolitics de prumiera man, destarrats coma òm culhís de las pompiras mas impressionants emb lors dietz mila ans d’atge au mens. Òm aviá nonmàs entrar dins la prumiera cròsa venguda, cluseu o fenda alluvionaira qu’avián de queu temps ni pòrta nimai romzes de fer, e òm era segur de tornar a la surfàcia, en quauques còps de trencha, una plena biaça d’ustilhs e d’armas de fojau. Era gran coma anuech que, per chavar lo mai pitit jasiment, destarrar un clau merovingian o un tesson gallés, fau tant d’autorizacions que per ‘nar bufar l’er de Pekin. E quantben de còps avem rebondut nòstras sòbras apres aver minjat dins la terra cromanhona ; òs de jarra o de polet en part de dents d’orsa e d’òssas de rènes ! Tot quò sens meschantas intencions de portar quauquas futuras confusions rencurablas per la sciéncia de las cròsas.

Segur, se pòt pensar qu’ere laidonc plan jòune per comprener o me far una simpla idéia de la preïstòria ; se figurar lo monde e la vita de quela epòca... E ben non, que, per un treblant azard, se trobava que mon pair era lo qu’aimava lo mielhs un de sos vielhs oncles, qu’anaven visitar pas lonh d’aquí, en Corresa, los diumencs quand ploviá, en fauta de Zeiziàs, passant entau dau parier au quasi parier, endrechs e imatges que s’alternaven e se completaven perfiechament dins mon jòune esperit tot belujós.

Mon grand-oncle Feliç, qu’aviá laidonc quatre-vint-cinc ans, demorava a Briva e viviá sens vergonha sa natura primitiva. Sa desgaina lenta e son anar tot d’una massa m’impressionaven plasentament e demorave mut, treblat davant sa pivelanta testa dolicocefala, òs espés, front cort, pialut, maissas subrebelas e ponchudas qu’avián de larjas dents usadas rasís las gengivas mas non gran brejadas e que podián, en gafar un calhau, ne’n far dau sable. Quantben de còps, en lo badant, l’ai vist crussir una aucha entiera e escicar una jarra de molton en tres còps de cisalhas de bocha !
L’ògre Feliç viviá tot sol dins doàs peças plan negras, a penas ventiladas, emb la saletat per terra, vertadier fons de cròsa qu’era sa chambra e sa cosina, quela d’aquí era sa preferada. I apilotava son minjar per lo mes, o b’etot mesma per la sason coma l’òme de Cròs Manhon que auriá paur d’una invasion d’autres sauvatges o d’un deluvi que durariá sieis mes. Reservas que mon parent anava querre emb la sacha sus l’espatla, laissant son abric a reir-còr, mas escarrabilhat coma si partiá per chaçar l’orsa. L’auvissián pausar lo pè a trenta metres a l’entorn, bravas solhas claveladas, rondinadas e desplaçaments d’er en mai, çò que lo fasiá crànher daus comerçants, que son anar d’auròcs mau lengat e tanben sos ronhaments raucenós eran totjorn prés per de las esmanciadas, coma si l’oncle voliá jugar emb sa fòrça preïstorica per emportar sens lo paiar una meitat de buòu o b’etot una ovelha entiera, eu tant oneste ! mas que se gardava ben de privar de plaser la bèstia que marronava en d’eu.
De segur, lo biais de vita primitiu de l’oncle Feliç, darnier sauvatjon de la familha e segurament darnier modele viu daus semens de la peira talhada, finiguet per me balhar un secret desei de m’interessar a d’autres homo de sa raça, e mai fuguessen dins l’estat d’òssas fossilizadas, de cendres misteriosas o b’etot de preséncias problematicas. (Queu darnier cas plan espandit dins la preïstòria e daus mai aisats de tirar au clar.)
Claude Seignolle, Una Enfància fachilhièra, in L’âpre verdeur des légendes, textes de Claude Seignolle choisis et traduits en occitan par Jean-Claude Dugros, Éditions de l’Anguis, Mussidan, 2010, p. 27-28.