Non solament la vita de ma pita enfància fuguet monlada a còps de sarcofages romans e d’arenas emb de las sauvatginas totjorn dangierosas jos la fòrma de bricas, d’obluedas per Anglés vencuts, de grand-pair Jan de l’Orsa, de granda-mair amija dau Jusiu chaminaire, d’oncle preïstoric, mas tanben, fuguet embarbolicada per un subre-realisme sanguinós, que podiá pas, emb son origina tragica, èsser separat de la produccion rupestra de las cròsas vesinas emb las parets ‘vodadas autres còps a las ritualas giscladas de sang uman o de bèstia. E tot quò gràcia a la sòr de l’oncle Feliç, Cecília, un brin mai jòuna, mas que valiá ben son originalitat, tots los dos tot-parier despassats per un tresesme frair, un drollichon de quatre-vints ans, pitit e rebondut coma un capucin, l’òme lo mai medalhat de la Corresa, e que aviá gloriosament participat a tots los Tonkin, Crimée, guerras colonialas e autra China onte se podiá ganhar una medalha, que aimava pareisser poderós, eu qu’era de santat grolauda comparat a sos frairs mas que, tot-parier, auriá fach envèia a un mamot.

Era tant fòrt de medalhas, queu d’aquí, que ne’n portava d’unas, meritadas per son coratge mas balhadas per de las batalhas que s’eran passadas longtemps avant sa naissença ! L’auriatz forçat un pauc dins sos remembres, que vos auriá explicat coma aviá ajudat l’armada de Napoleon a passar la Beresinà ! Quò fuguet nonmàs apres sa mòrt que se descrubiguet la mair au niu en virant las decoracions dins lor escrinh en velós e en i legissent, gravats darreir, daus noms desconeguts per çò que anava se las procurar, apres de solidas batalhas sus los pretz, chas los merchands de vielhariás de Limòtges e de Tula, per fins que se’n sapcha ren a Briva onte tot se sap. Auriá aimat lo sarrar mai sovent dins mos braç, quel enginjaire de batalhas, queu gascon de bona fe, que aviá ‘chabat per se creire lo eròs de sas medalhas ; e venguesse a contar sas nafras imaginàrias, veiquí que tot plen de dolors vos fissaven, de que meritar sas medalhas a vòstre torn...

Parlave donc de ma tanta Cecília. Comediana que lo diable e, emb aquò, minharda ! Audaciosa enquera, dins sos quatre-vints ans, anava vos far esperar defòra un quart d’ora, que plòga o que vente, avant de drubir, jugant l’endurmida que venetz d’esvelhar, laidonc qu’aviá fòrt ben auvit quand aviatz fach dindrinar l’eschinleta mas aviá botat queu temps per espandre sus son chais un maquilhatge daus mai reüssit onte senhorejaven, espés, l’òcra fondamentau e lo negre que fai besonh, desjà utilizats per los artistas magdalenians vint mila ans en per avant a... trenta quilometres d’aquí, lo long de la Vesera ! Treblanta reproduccion de çò que deguet èsser lo mascarat fugidís d’una fachilhiera paleolitica, talament que anuech, rancure de pas aver pogut fotografiar en colors la tanta Cecília per ‘mor d’illustrar un article sus la subrevita de l’art preïstoric. Mas fau jamai dire mai que pendre de las femnas faròtas : nos eschivan de veire lor vertat.

Mielhs, un còp entrat dins son salon minhard, e sietat davant una tassa de cafe, veniá lo moment daus remembres-per-purar. Durbissiá una limanda e ne’n surtiá emb mila precaucions un large bocin de tela bisa, escicada e esgirdada de vagas tacas negras, gitadas aquí emb la pus crudela de las fantasiás per la mòrt, quela artista de qualitat.

Òc, m’explique sens tardar. S’agissiá tot simplament daus canaçons ensangnosits de son filh, l’Edmond, tuat a Baccarat en 1917, e qu’era ‘nada querre tanleu que aprenguet la trista novela, en partir, escarrabilhada, per lo front, trompant los contròlles militars e ‘riebant a prener sus lo còrs de son dròlle, segurament emb lo biais daus fetichistes de nòstras cròsas veserianas, queu sol remembre dau malurós. Ne’n demandava lo reconfòrt dau temps passat, en tot conjurar las esmanciadas que podián balhar daus meschants sòrts a son autra dròlla, la Ròsa, un fenomène dins son genre, partida per sos vint ans a la conquesta de l’America, presta a far que que sià, e que venguet una quasi-vedeta dau cinemà mut, a Los Angeles, quand l’emplejaven dins tots los filmes que l’accion se debanava en França. Per los Americans, quo era vertadier, representava la Francesa modela, si tant ben que tenguet daus ròtles consequents aus costats de Rudòlf Valentinò, de Raquel Meller que ne’n venguet l’amija e de plan d’autras estelas que veguí sovent sus las telas mudas de mon jòune temps. Enquera mai comediana que sa mair, tornava en França un còp per an, cruberta emb de las pelhingas curiosas, colier de dos metres de long, lo parlar yankee forçat jusca a la minhardisa mas, çò que me conortava, sens poder se desfar d’un inexpugnable rotlament de rocalhas brivistas e preïstoricas que gargolhava dins lo torrent de son gorjareu.

Demorave chasque còp sangglaçat davant quilhs canaçons sanguinós, traça de mon reire-cosin, impudicament monstrada per quela tanta fardada, ausariá io dire, a la mòda de la... Manhon Las Caus, tenent au bot dau braç, sens lassiera, quitament emb complasença, lo vestit de dejós, estranja tela expressiva digna de figurar dins una expausicion subre-realista e d’i trobar lo succès.

Quela òrra flor, tirada dau cosin Edmond, fasiá espectacle dins lo còr de la tanta tant coma dins la sensiblariá daus visitors, per çò que esparnhava degun, familha o non. E quant de dolors auturosas aviá degut costar a l’artista maugrat eu ! Per tant que m’en sovene, la bala li aviá laborat lo ventre. Se vesiá una lonja trainada au mitan que pareissiá un semblant de tronc d’aubre a qui de las levadas tòrtas botaven de las raiç entrebreschadas, las mai curiosas eran quelas esteluras giscladas de la ruscha, parieras coma de las chaucidas verenosas. Extraordinària flor d’un monde que nos es desconegut, tremol materializat surtit dau país daus mòrts, eschapat au cort passatge d’entre vita e mòrt. Un messatge tanben que degun podiá, nimai cerchava a comprener l’eime plen d’ensenhament metafisic, chascun desvirant lo regard, oblijant quitament la tanta a sarrar viste l’afrós tableu.

Òc, quela taca, surtida lerpeiosa dau ventre traucat, chauda puei venguda glaça, contava emb daus treblants dessenhs ieroglifics : contava emb intensitat dins una apocaliptica pintura que fasiá simpla una corta e crudela epopéia ; contava en pintura los plan fins detalhs de la mòrt martirizanta que se gardava nonmàs lo biais d’una ordinària chaulhadura.

Per mon compte, sens intencion sadica, demandave totjorn a tornar veire l’òbra de mestre, çò que me valiá los còps d’uelh esmalits de mos parents e, daus uns còps, una discreta mas crana pinçada de ma peu, que, en me pompar de bruscas grumilhas de dolor, provocaven las de la tanta desvirada per quela involontària comunion emb sa sofrença de mair. Mas, per io, quala pertocanta atirança vers l’art magic e la crudeutat, quelas partidas vitalas que fau aimar laidonc que l’òm es apelat a trevar queu cople format emb la plan imaginativa dama Arquelogia e lo plan sorniaud Conte fantastic.

Claude Seignolle, Una Enfància fachilhièra, in L’âpre verdeur des légendes, textes de Claude Seignolle choisis et traduits en occitan par Jean-Claude Dugros, Éditions de l’Anguis, Mussidan, 2010, p. 28-31.