Seguida de las aventuras dau commissari Gaëtan Caüsac daus Ombradors e de son equipa que descubren las maisons estranhas de la carriera de la Talhada. Abandonadas? Benleu, benleu pas ...

°°

Io me demande, daus uns còps, si queu tipe i veu pas mielhs que nautres. Sus lo còp de sieis oras, que lo solelh es enquera naut d’una bona ‘gulhada, coma disiá ma paubra mair, aviá colat de veitura e marchava d’un bon pas davant nautres, permenant vagament sa cana blancha que li sierv mai a flacar quauqua brodicha au chamin o a esmanciar los que li fan despiech, a saber generalament Franciscò e io, qu’a li far eschivar las entraupas que podrián lo far se planchonar o massar quauque conh de mur per lo morre. D’un còp se calet e faguet signe a Franciscò de plantar.

I eram. Aviam mancat de tombar drech dessus e quante dise dessus, quo es dedins que deuriá dire. Gaëtan s’era ‘restat a tres metres de la riba d’un bauc de quinze metres de naut copat dins la ròcha tendra dau causse. E au fons, se vesiá una diesena d’estranjas basticòlas talhadas dins lo calcari, las unas cubertas de teules, las autras a la cima simplament talhadas un pauc en devers dins la peira. Chascuna aviá una chamineia, que per l’ora, paguna fumada ne’n surtiá. Las ombras començavan de s’eslonjar a La Talhada la bien nommada. Vesetz quauqu’un ? Non, pas mai au bassolh estrech de las maisonetas que dins los charreirons, se vesiá degun. Pas un quite chen. Ente eran lo monde que restavan quí ? Deuriá aver per lo mens doas femnas, benleu tres, e nòstre famós Marius que eram venguts querre per lo compte de Mestre Pradier.

“Avetz fait tròp de bruch emb vòstra cacunha purrida !” A ! La meschanta fe ! I eratz pas benleu, coma nautres, e si sentetz talament bien las chausas, auriatz pogut las sentir un pauc mai dabora, non ? que non pas mancar nos fotre en debas dins la carriera. Per lo còp, lo monde z’aurián saubut que nos eram ‘ribats, e aurián ‘gut pus nonmas a far tres cròs de mai dins lor chavadís o nos laissar a l’apetit de la sauvatgina e de quauques miaunards famgalits. Segur que ne’n aviam fait dau bruch ! Dins queu país planher e silenciós, quò deviá far brave temps que lo roflament d’un motor aviá fait quilhar l’aurelha aus chenards mai a la gent. E queu bruch de civilisacion podiá nonmas velher dire dangier per queu pitit grope copat dau monde dempuei tant de temps. Marcatz bien que lo nommat Marius, benleu un pauc mens alobatit que las autras, s’auriá pogut manifestar… A mens que siá retengut preisonier, o que siá tornat partit per lo nòrd, o que siá… Aurem benleu pas de tant bonas novelas que quò a menar a mestre Pradier.

Franciscò que aviá bien mestier de far jugar sas chambas era partit en escleraire en segre la cima de la carriera e tornet en dire que aviá trobat un genre d’eschalier talhat dins la peira que semblava permetre de devalar au vilatge. Una granda discutida se’n seguet. Coma d’avesat, Franciscò era preste a colar nestiar lo doar d’abòrd mai si sa chara MAS 36 era pus nonmas un sovenir de sas annadas de legion estrangiera. Io, la prudença facha òme, me vesiá pus leu esperar quí e survelhar l’endret et l’eventuau retorn daus abitants. Per un còp, lo grand chefe donet rason a l’autre tuaire e cinc minutas pus tard colavan a coa de lop los meschants degrats talhats dins la paret. Franciscò en testa, Gaëtan lo tenant sarrat per la cencha, e io dernier survelhant l’atelatge.

Riberem au fons sens eslampiada e Caüsac tornet prener sa libertat a belas esflacassadas de sa cana blancha. Las maisons que d’en naut semblavan maitot pitas, z’eran pas talament. L’una aviá quitament un estage qu’un podiá atener per quauques degrats talhats dins la peira. Doas o tres eran bastidas de quartiers subrebeus, mas la majer part eran d’una sola peça, monoliticas, coma se plaguet a dire mossur Gaëtan Caüsac daus Ombradors que aima a remembrar au pitit pòble que a fait daus estudis. Pas una quita fenestra, pas un quite calustron. Mas de las pòrtas espessas, farradas qu’un podiá vanament tustar dau punh mai dau pè.“ I som ? I a degun ?” Pas de responsa. Pas una bestia, pas un gatge a trainar. Quauquas erbas fòlas, quauques arbrissots ranquenits que ‘vián trobat un pauc de terra dins quauqua fendassa donaván enquera mai una impression d’abandon. Lo sole signe de vita, lo troberem a l’autra riba dau vilatge : una font pissava gaire mas menava un pauc de freschor en gotissar dins un conchon talhat dins la peira coma tot çò que se podiá veire dins quel estrange país. Talhat tanben dins la peira lo pitit cementeri que troberem a man mança en surtir de la carriera per lo nòrd. Una quinzena de tombas chavadas dins lo rochier e surmontadas de peiras tombalas mossudas d’un sol bocin e de simplas crotz que quauqu’unas avián espanlat dins l’ortruja e la palena. (De segre)

Joan Ganhaire