I a qualquas annadas, quand demandèron als candidats d’entrada a l’E.N.A., çò que lor inspirava lo mot « mistral », d’unes respondèron un vent, un tren… Gaire citèron lo poèta provençal.

Frederic Mistral (1830-1914), nascut e mòrt a Maillane (13), es lo pus grand escrivan d’òc, lo pus important.

Son òbra literària es l’egala de la de Hugo, de Baudelaire, de Shakespeare. Mistral es lo poèta de Mirèio e de Calendau, de Nerto e del Pouèmo dóu Rose, de Lis Isclo d’Or e de Lis Oulivado ; es lo codificator de l’ortografia de sa lenga dins son monumental Tresor dóu Felibrige o Dictionnaire Provençal-Français embrassant les divers dialectes de la langue d’oc moderne ; es lo fondator del Museon Arlaten en Arles, finançat amb lo Prèmi Nobel de Literatura obtengut en 1904 amb lo sosten dels mai grands romanistas de son temps. En fondant amb sos companhs lo Felibrige en 1854, balhèt a la vièlha lenga d’òc sas letras de noblessa. A partir de 1876, lo Felibrige s’espandís dins Occitània tota. Lo movement de reviscòl coneis un grand succès amb la creacion dins gaireben cada departament, d’escòlas felibrencas cargadas de defendre la lenga e de la promòure amb d’accions dins los domenis de l’ensenhament, de l’edicion, de la cançon, del teatre o encara de la coneissença del patrimòni artistic, istoric e tradicional.

En Perigòrd, la primièra escòla felibrenca Lo Bornat dau Perigòrd vei lo jorn en novembre 1901. Sos dos primièrs presidents son Auguste Chastanet, de Moissídan e Camille Chabaneau, de Nontronh, nomats majorals per Mistral en 1876. Cal legir e tornar legir Mistral per la beutat e la vertat de sos escrits plan segur, mas tanben per préner en compte l’extraordinària modernitat de sa pensada. Las abondosas commemoracions del centenari de sa mòrt seràn l’escasença de far conéisser e reconéisser l’òbra e l’engeni d’aquel grand Provençal qu’aparten d’ara enlà a l’Universalitat ; cal contunhar son ensenhament, mai actual que jamai, per una melhora compreneson entre los pòples dins lo respèct de las lengas e de las culturas de cadun. Cal acompanhar la tièra de las generacions d’òmes e de femnas, joves e mens joves, felibres o non, que se reclaman encara uèi de son ensenhament e qu’ensajan d’esperlongar son òbra e de persegre son accion.

Majoral Joan-Claudi Dugros.