Voliá parlar dau Brexit dins quauqua fabla politica a la mòda de George Orwell. Cherchava qualas pitas béstias plan mespresablas que representarian lo mielhs los que aüei vòlen surtir de l’Euròpa. Mas quo es pas aisat.
Los pòrcs, benleu. Quo es los pòrcs que, dins La Bòria de l’animalum, menen la revolucion daus animaus contra lo patron de la bòria, un sadolaud que laissa sas béstias crebar de fam. Los animaus se revòlten e ganhen la guerra. Revolucion ! L’estre uman, veiquí l’enemic ! Tots los animaus son egaus. Degun pus vendrá raubar lurs uòus a las polas e las vachas gardaran tot lur lach per lurs vedeus. Mas petit a petit, per rusa e per messonja, los pòrcs, menats per lo gròs varrau Napoleon, traïssen los animaus e fan parier coma los umans : prenen tot per ilhs e ne’n priven las autras béstias que z’an fait venir. Los pòrcs mingen lo raibe.
Totparier, òm pòt pas comparar a daus pòrcs, o quitament a daus pitits gorets, tots los paubres colhons d’Anglaterra e dau País de Galas que viren l’eschina a l’Euròpa. Non, los pòrcs vertadiers que ne’n son causa son los varraus que, a Brussèlas, enancen los interés daus gropes financiers contra los pòbles. Justament, l’ancian chap daus pòrcs de l’Euròpa, lo varrau Varrauson, ven de se metre au servici de la banca Òmedaursale per mielhs far entrar l’enemic dins la berjariá europenca.
La « gent vertadiera » (« the real people », coma disen lurs demagògues) que an votat per la surtida son daus paubres colhons que se trompen d’enemic. De las ovelhas que seguen pus lurs bargiers e que aimen mielhs ecoltar los charlatans. An paur de veire ’ribar d’autres tropeus d’ovelhas vengudas de país ente i a pus un piau d’erba, pus de bargiers, ren que daus lops que craunhen tot çò que pòden ’trapar e que se mingen entre ilhs.
Beucòp de gent que vesem aüei en Anglaterra mai en França retiren mai que mai l’asne Benjamin dins lo libre d’Orwell. Es tan fin coma los pòrcs – sap legir – mas creu a ren, critica tot e laissa far los pòrcs. Normalament, los asnes individualistas fai gaire de mau tant que demòren tot sols. Las autras béstias lo laissen bramar sens tròp ne’n far de cas. Parier per los chats flaunhards, totjorn a la galòpa, que òm pòt jamai comptar dessus. Mas quante son nombros e que s’esbramelen tots en mesma temps, los asnes ’chaben per essaurelhar tot lo monde. Los autres pòden pus auvir çò que d’autras béstias plan finas an a lur dire. Lur cinisme empoisona l’esperit de las bonas béstias e lur criticas còpen l’enviá de bien far e d’entreprener.
Daus còps, los asnes fan pas nonmas criticar los paubres einnocents que fan plan lur trabalh, coma lo bon chavau Boxer dins La Bòria de l’animalum. Los asnes d’Anglaterra sostenen los pòrcs anglés. Oblueden que quo es pas los pòrcs mai los asnes que lur doneren l’Estat Providencia aprep la guerra. Aüei, venguts vielhs e egoïstas, refusen aus jòunes los avantages que fagueren de ilhs çò que son.
La canalha que ritz de tot, en Anglaterra mai en França, se porriá ’pelar la ricanalha. Refusa tot çò que es noveu, dubert e generos (« La responsa es non, … mas que m’avetz damandat ? ») e desgosta tot lo monde. La ricanalha, los borricons que bramen e los pòrcs que risen jamai fan un animalum plan maujauvent unit contra las béstias de bona volontat que trabalhen per far un monde de solidaritat, de justiça e de libertat. Lo raibe de George Orwell.
Si los asnes anglés vòlen laissar l’Union europenca e si quò pòt enançar las chausas en Euròpa, comptetz pas sus me per los rencurar. E quitament si quauqu’uns de lurs pòrcs larjoíts vòlen venir en França per minjar lur bacada, lur metram lo tapis roge. Per lo moment, semblen gaire preissats de se’n anar de l’Euròpa, las borricas. Mas van partir. Mai tant mielhs.

A Marennes, lo 12 de julhet de 2015
Jan-Peire Reidi

Jamai dissèt pas a degun çò qu’aviá vist queu ser, peu chamin de Compostèla.
D’efièch, queu ser veguèt ‘na chausa incresabla, qu’aviá pas jamai vist davant, perqué a l’encòp extraordinària e talament magnifica. Mas pensèt mesma que degun aviá pas jà vist ‘na chausa pariera.
Chau dire que queu ser lai, fòrça sinhes pareissián tant estranges. Segur lo vin qu’aviá begut a l’auberja èra un pauc fòrt, entre lo vin païsan creissut au solèlh e lo vin de messa restat tròp de temps dins sa botelha. Segur aviá begut en mai de la liquor daus dius, coma apelam lo cognac per justament quel estat de viatge de l’esperit que provoca sus tots. Segur lo fach d’avançar vèrs Sent Jaume de Compostèla l’influençava dins l’interpretacion daus elements. Mas lai, èra endelai de sa pensada, clara o pas, èra ben reau !
Queu ser, quauques nibles adornavan lo ciau, taus daus pitchonas ovelhas que paissen dins ‘na prada. L’er èra pro chaud. Lo vent aviá feblesit. En mai, lo ciau èra plan misteriós, un ciau supèrbe amb daus colors dignas dau purgatòri, anant dau rossèu au roge e irange coma se las flamas de l’infern sortián de l’orizont.
Queu ser, lo chamin se-mesma èra diferent dau sendarèu qu’aviá arpentat durant los autres jorns de marcha. Èra mens large e la vegetacion a l’entorn preniá plaça de mai en mai dessus, lo charrieron veniá crós, e nòstre brave pelegrin èra coma aspirat per li.
Queu ser, la vegetacion semblava èstre estada agressada e donca agressiva. Segur èra jà cramada peu solelh e vertadièrament plan seca, perqué èram d’efièch en estiu e donca sens aiga dempuèi cinc o sieis setmanas. Pasmens semblava tanben qu’i aviá quauqua res d’autre que l’aviá aitau brunit coma quauqua res venguda de las prigondors de la Terra e que l’auriá talament espaurit qu’ela auriá desvelopat totas las espinas, tota la parelha e tots los picants que podiá per se defendre. E mai avançava, mai la branchiera èra espinosa e pareissiá èstre enquèra mai ruda.
Queu ser, los animaus que l’acompanhavan dempuèi la començada de son periple èran pus aici. Ont èran los chabruèlhs e los conilhs qu’eu vesiá minjar tots los autres sers… ? Zo meissabiá, avián desaparegut ; èran estats remplaçats per daus animaus mai furtius, coma ‘na cheita que lo seguiá discretament dempuèi mai d’una ora o un chat-martre que los dos uèlhs l’espiavan regladament.
En soma, mai marchava, mai l’atmosfera veniá lugubra ; eu realizèt aquò còp sec, e se demandava a se-mesma : deviá continuar ? Que trobariá per lai ?
Mas coma auriá pogut imaginar achabar son chamin aici, èra vengut de tant luènh ! Non, podiá pas laissar las feblessas de son esperit e autras divagacions de sa percepcion lo guidar e lo coupar aitau dins sa questa vèrs Sent Jaume.
E pertant auriá benlèu deugut perque a pena aviá fach cent metres de mai que se produsèt quela chausa incresabla. Quela-qui arribava subran, lai, davant li, au bèu mitan dau sendarèu !
La lum que n’en veniá, èra tant fòrta qu’èra impossible d’avisar l’endrech de faça. De costat, nòstre òme poguèt veire tot-parièr un pauc : èra a l’encòp fòrça magnific e tant espaurent ! Èra lo tesmoènh d’una manifestacion inimaginabla ! Quauqua res que vos transpersa, introspecta vòstra arma, quauqua res de talament potent que semblatz èstre en levitacion a mai d’un metre dau soù. Sa fòrma èra infòrma car èra capabla d’èstre totas las fòrmas à l’encòp ; sa color èra un color inconeguda jusc’aura ; lo son que n’en veniá, èra tant melodiós coma terrifiant. Çò que veguèt, semblava naturau coma artificiau, minerau coma vivent, animau coma vegetau… Èra tot a l’encòp ! Èra talament extraordinari qu’èra pas segur de n’en poder subreviure, mas s’i subreviviá, quò demorariá dins sa memòria per tota la vita, e certanament tanben dins sa quita mòrt ! P’r aquò èra tant impensable que sabiá pas ben se raibava o pas ! Benlèu s’èra endurmit a jorn falit e dins sa durmida, èra pus la realitat.
Mas alara, de fach, que quò èra ? Saubèt pas jamai vertadièrament… En tot cas, i subrevisquèt, puei que aprèp quauquas minutas, s’achabèt e desapareguèt dins los prigondors de la nuèch naissenta…
Pasmens podiá pas contar quò a quauqu’un ! Dins lo melhor cas, se l’auriá pas prengut coma seriós e s’auriá cregut a ‘na badinada, e dins lo pieg cas, se l’auriá prengut per un foù e s’auriá vougut lo far engabiar.
Donca eu decidèt d’enfonsar quò au mai prigond de se-mesma, e se dissèt tanben que devriá pas jamai, e jos p’un pretexte, revelar çò qu’aviá vist lai, queu ser …

Aimeric dau Sochaud

 
Adiu brave monde,
Quò es l’estiu, lo temps de las vacancas… Pradelatz en Occitania, ò restatz en Occitania. Mas mesfiatz-vos ! Parle de l’Occitania din son ensemble linguistic e culturau: de las Costas de Gasconha, aus valadas alpinas italienas, de l’Auvernha a la mar Miegterranenea, dau Limosin au Val d’Aran en Espanha.
Voletz m’ajudar a recensar los diferentes utilisatges de la cultura occitana e de sa linga (de sos dialectes) dins l’espaci public ? ‘Laidonc,  prenetz vòstre telelòne « fin », o planbe vòstre aparelh fotografici digitau e prenetz una fotò : que siá un drapeu occitan que flissona davant una mairaria occitana ; que siá un ordinari  perigòr jos-titolat en Occitan au restaurant, que siá un paneu de sinhalizacion d’un vilatge en Gascon ; que siá una fiera gileta toristic en Auvernhat ; que siá una ensenha de comerci en Provençau ; que siá un guide toristic en Lengadocian…
Que la lenga siá usada d’un biais coerent o non, normalizat o pas, quò li fai ren, nostra estudi recensa tots los cas possibles.
Per lòrs, prenetz la fotò e mandatz-la a l’adreça electronica seguenta :
calupanoc@orange.fr
Mas auriá mestier de tres informacions de contexte associadas a vostra fotò :
La data de la presa de la fotò
Lo liuòc
Una breva descripcion dau subject (per exemple : « ordinari d’un restaurant »)
Segur, la participacion a quela enquesta implica un totau benevolat, cò que signifia que abandonatz los drechs de la fotò que preneretz.
Grand mercés  per vostra participacion.
Plan coralament

Joan-Ive AGARD
Sociò-antropològue
p.s. : E coma, sem jamai a l’acialat d’una bona novela, si vesetz un « sinhe occitan » en defòr de la zòna d’estudi, prenetz zo lo en fotò totparier : mesma a Londres, a Koalá Lompor o a Oshoaiá !