La luna que ràia

Vira los afars

       En béstias sauvatjas

Prestas a nhacar.

 Mas sus la teulada

                                      Lo jau a chantat

                                        L’auba s’es levada

                                         La paur m’a passat.

Ai paur, brava chançon de Peiraguda…

que chanten aitot nòstres amics nontronés de La Tireta Duberta.

Eram ’quí dins nòstre vilatge de Sent-Baralhon-de-Crosaviala a trabalhar per viure – los que avian dau trabalh – e per paiar los deutes de juec daus mossurs. Los Sent-Baralhons, los riches mai los paubres, trobavan que tot anava mau e fasian portar lo blasme sus lo baile, pas sus los mossurs. Los mai riches avian sarrat lurs sòus dins daus vilatges delai las montanhas o delai la granda aiga. ’Quilhs sòus aurian plan fait mestier per paiar los deutes e per far trabalhar la gent deleser, mai que mai los jòunes e los pus tan jòunes. Pas de sòus per ’chaptar dau semen, pas de semen per bladar las terras, pas de trabalh. Una partida dau semen era estada semnada dins las terras d’autres vilatges que, aura, nos vendian lur blat. E lo baile contunhava d’empruntar daus sòus per que la gent crebessan pas de fam e per paiar los deutes daus mossurs minjasòus. Per complicar las chausas, la gent besilhavan çò que prenian dins la natura, se cresian oblijats de ’chaptar aus merchands de la besunha que los fasiá tots malaudes e sabian pus que far per ’restar la sechiera que nos estofava annada aprep annada.

Los Sent-Baralhons avian paur. Darnierament, daus sauvatges venguts de vilatges eslunhats, mai quauques jòunes fòus dau vilatge, avian massacrat de las diezenas de brava gent. Quauques uns avian paur daus raubaires que atacavan nòstres vielhs a la television e dins los jornaus. Mas la gent crànhian mai que mai los mila d’estrangiers que arribavan, daus paubres maluros que damandavan nonmas de donar un bocin de pan a lurs pitits dins un vilatge ente auvian pas estiflar las balas e tombar las bombas.

Daus charlatans que volian prener la plaça dau baile nos fasian creire que los estrangiers sens teulada profitavan de nautres sens trabalhar, que nos prenian nòstres sòus, que, si los laissavam far, raubarian nòstras maisons e nos farian quitament partir dau vilatge. Repropchavan au baile de defendre los assassins e los envaïdors, e lo metian pus bas que terra. Disian que tots los contramestres eran cussonats. Los semnaires de paur e de messonjas fasian creire que tot ’niriá mielhs si barravam las pòrtas, si ’restavam de nos aidar los uns los autres per trabalhar, nautres e nòstres bons vesins. Si levavam un mur autorn dau vilatge siriam tranquilles, auriam mai de trabalh, mai de lotjaments… D’autres vilatges avian volgut far entau. Los maniganç disian dau mau de tot lo monde e volian far creire que eran daus paubres maluros atacats de pertot e que tot lo monde lur volian dau mau, mai que mai lo jornau e lo jutge dau vilatge. Mas parlavan gaire daus mossurs minjasòus, mai de la sechiera, mai daus còps de barrancon que ’massariam, a començar per los de nautres que parlavam occitan. Faliá de l’òrdre e de l’autoritat e tot ’niriá mielhs. E tot un monde esmalit que bonhavan dins lur bila sostenian la menairitz daus semnaires de paur, Miïon La Vipera.

Los Sent-Baralhons avian paur dins ’queu monde noveu que degun podiá enquera comprener. Se brejavan. Los uns disian fau far quò-’quí, los autres fau far quò-’lai, e degun sabiá se far auvir mielhs que los merchands de paur. Quò se polhava, quò s’insultava, quò s’esmanciava. Un daus menaires los mai escoltats, que era un ’trapa-sòus de prumiera, voliá ’restar de paiar lo regent, l’infirmiera e lo cantonier per remborsar los deutes daus mossurs. Un autre voliá paiar tot lo monde sens lur damandar de trabalhar. Un tresesme, granda gòrja e linga de pelha, que comptava gaire los sòus mai que aimava gaire l’occitan, disiá a la brava gent çò que volian auvir e laissava veire de mai en mai que voliá comandar tot sol…

Un dròlle que degun aviá vut venir, que disiá de mau de degun, e que prometiá de far nonmas çò que podiá far e çò que sabiá far, se metet en chamin. Quauques uns lo segueren d’abòrd, d’autres lo laisseren passar perque volian pas estre oblijats de chausir Francilhon ’Trapasòus o ben Metotsol Bramafòrt contra Miïon la Vipera. Quo fuguet ’queu dròlle, pas Bramafòrt, que los Sent-Baralhons vegueren tuar las messonjas de La Vipera. Aguet pas paur de se chaulhar e de fomorjar, ’queu-d’aquí, pas coma Bramafòrt, que demorava ’quí a chinchoinar. Lo dròlle fuguet chausit per estre baile.

Aprep una nuech de meschants raibes, lo matin es tornat. La paur m’a passat.

A Javerlhac, lo 12 de mai de 2017

Jan-Peire Reidi

Le prix Jaufre Rudèl sera remis demain 9 mai 2017 à l'écrivaine occitane Monica Sarrasin au café associatif Lézidéfuz de Léguillac de Cercles.Troisième volet de son œuvre, son dernier livre, "D'entre tant, quauques uns", publié fin 2016 dans la collection "Nòstre Monde" aux éditions du Chamin de sent Jaume, a su séduire le jury. Monica Sarrasin parle comme nul autre des gens de « son monde » et en livre ici huit portraits. L'occasion pour le Majoral Jean-Claude Dugros membre du jury, de revenir sur l'écrivaine limousine qui connaît si bien Périgueux pour y avoir fait ses études et y avoir des amis proches.

« Dimarç 9 de mai, al café associatiu de Lagulhac de Cercles (24), aurem lo plaser de remetre lo Prèmi Jaufré Rudel a Monica Sarrasin. Amb tres libres, editats per Lo Chamin de Sent Jaume dins la colleccion Nòstre monde, Monica Sarrasin, fidèla a son Lemosin, nos debana sovenirs, testimònis, tròces de vita, fa parlar sas gents, los seus. Escriu una lenga rica, justa, pastada d'emocion, que ditz clarament l'amor de son país e de son monde.
Lo Prèmi Jaufre-Rudel, decernit dempuèi 1959 a de nombroses autors occitans : Crestian Rapin, Bernat Lesfargues, Joan Ganhaire, Estève Ros… prèmia e revèla d'òbras de tot dialècte tant en poësia coma en pròsa jos fòrma de contes, novèlas, romans.
Aquò's Jaufre Rudèl, senhor de Blàia al sègle XII, trobador e crosat, celèbre per sos poèmas de fin'amor, que balhèt son nom a aquel Prèmi literari.
Divèrsas personalitats, dont lo Majoral Monestier, bailejèron aquel Prèmi ; lo Conselh Regional lo sostenguèt tanben generosament una decennia, permetent atal la promocion e la difusion de la Literatura Occitana tant dins l'ensenhament e las bibliotècas coma dins lo grand public.
Diplomada de l'Universitat de Monpelhièr, Monica Sarrasin farà lo 9 de mai a Lagulhac una conferéncia sus « La culture et la langue occitanes vécues tout au long d'une vie de femme ».

Rendez-vous donc demain, mardi 9 mai à partir de 18 h 30 au café oc lézidéfuz de Léguillac de Cercles.

"D'entre tant, quauques uns", 13€, dans la collection "Nòstre Monde" aux éditions du Chamin de sent Jaume

Denis Gilabert.

Joan-Pau Verdier e Marçau Peironi nos informan que lo convidat de l'emission dau diumenc 14 d' abriu 2017 a 11 oras sur França Blu Perigòrd sera Guilhem Surpas dau café associatiu Lezidéfuz de Lagulhac de Cercles per parlar de l'activitat de l'associacion e mai que mai dau concert d'Alidé Sans, jòuna chantairitz de la Vau d'Aran acompanhada per Paulin Cortial, que se debanara lo 27 de mai a Lagulhac.

De veire lo sites:

dau café assocatiu Lezidéfuz: https://www.cafeasso.fr/

e lo d'Alidé Sans: https://www.alidesans.com