Avetz benleu chas vos, obludadas au fons d’un gabinet, quauquas botelhas de liquossiana sens nom que quauqu’un vos donet fai sai pas quantben d’annadas e que avetz jamai migrat de gostar. Fatz benleu coma me que pense jamai òfrir de las liquors o daus « digestius » aus convidats a la fin dau repas, mai daus còps lo quite aperitiu avant. Quauqu’un que tornava de Grècia o de Turquia vos portet una botelha d’alcòl per vos far un present originau e exotic. Las estiquetas estrangieras, meitat minjadas per lo temps, son illegiblas. Si trobatz una botelha blancha plena d’una besunha clara coma l’aiga de ròcha, ven dau vielh vesin que aviá gardat lo drech de far bruslar sa vendenha e sas prunas au segle passat. L’aiga de Lorda es sus la mesma estatgiera. Dins l’idéia de ma paubra mair, deviá benleu servir per tirar l’aiga beneita a un defunt.

Non, n’i fasem pas bien de mau au rascla-budeus que, coma òm ditz, tua los vermes daus pitits, mai los pitits que an daus vermes. Me creuretz si voletz : un còp, un medecin vengut d’un país d’Euròpa plan eslunhat dau nòstre m’òfrit, per me far plaser, una pita botelha en plastic plena de quauqua šlivovica (aiga de vita de prunas) de 60 degrats. Me prometet que l’aiga de vita fasiá pas de mau a los que an una tension tròp nauta. Me damandet si li podiá donar de la propolis de mas ’belhas. Me faguet comprener que la propolis dins l’aiga de vita podian far un bon remèdi per la gent desjà pus tot jòunes, que son pus tan fiers… coma dire…que an pus la fòrça… vesetz ben çò que vòle dire. Aguí pas lo temps d’eissàiar la recepta que nòstra femna aviá desjà pres la bevenda per netiar los carreus. Mai quò sentiá a bon dins la maison ! Faguerem servir çò que demorava dins la botelha per nos desinfectar las mans, antan, quand aviam pas enquera de geu idroalcòlic. Quò sentiá a bon dins la veitura. Mas per perfumar sos gasteus, la pastissiera coneis nonmas son conhac de quaranta ans d’atge que li ven de sa familha santongesa. Vos pòde pas dire si i fai o pas, l’afrodisiac dau doctor D.

Lo prumier còp que aní en Russia dins las annadas seissanta-e-dietz, e que m’esvelhí dins lo vagon-liech daus costat de Smolensc, fuguí estonat de veire tots ’quilhs aubres fruchiers dins los vergiers a costat de las pitas maisons de boesc. Quante visití l’installacion darreir la maison de la gent que me reçabian, comprenguí. Mas quo era mai que mai dau grun que lur serviá per lur samogon (vòdca que fasian ilhs-mesma). Una besunha inbevabla. « Fau beure sens prener alen », me disian. Los òmes de ’quilhs país d’Euròpa aimen beure de l’alcòl fòrt aus repas, – mai en defòra.
Autres còps, l’aiga de vita aviá de la valor per los paisans. Me’n fasian portar una botelha a la dama de l’escòla per sas estrenas. Se’n beviá mai qu’aüei. Per ’chabar un bon repas, los òmes bevian « lo cafet e la gota ». Disian per rire que quo era « de l’aiga de mòrt ». Los jorns de festa, tiravan quauquas cireisas ròsas d’un bocau plen aus tres-quarts d’un jus roge. Las femnas e los quites mainatges ne’n minjavan per la bona bocha. L’aiga de vita serviá per netiar lo mau daus crestians coma de las béstias. Una dent que vos doliá se soanhava emb un tapon molhat de blancha pausat dessus. Chas nos contavan que los gendarmas avian trobat una botelha voida a costat d’un cadabre.

Tots los iverns, lo lambinaire campava son alambic rasis la mara de Nontroneu. Se’n veu pus gaire de ’quilhs enginhs aüei. Los drechs de far bruslar se perden, e la mòda es venguda de raubar los tudeus de coire. La gent avian ben tots quauqua barrica de prunas que bulhiá darreir un mur dempuei lo mes d’aust. La chaudiera de l’alambic era garnida a la forcha de nòus bencs e chaufada de bon boesc de chaisne copat de la bona lonjor. Lo lambinier trabalhava tres o quatre mes dins la gaulha, la fumada, las sentors de l’alcòl e de la rafla bulhida.

Quante desbarassí la cava de nòstra vielha maison, trobí una damajana d’aiga de vita de las melhors. Ma defunta mair  me disset que  chas nos, que eran mòrts dempuei las annadas cinquanta, la gardavan « per quante Jan-Peire se maridará ». Vos pòde pas explicar çò que quò me faguet d’auvir ’quelas paraulas que beucòp de monde d’aüei comprendran pas. De que los far rire, los estonar e mesmament los chucar. Mas qui sap ? Benleu que, dins lo país dau doctor D., a l’autra riba de l’Union Europenca, an lo mesma biais incongrú e esmovent que chas nos dins lo temps de dire lur estima aus estrangiers e lur amor a lur dròlle.

A Marennes, lo 31 dau mes de març de 2021
Jan-Peire Reidi

De veire regularament lo blògue de Jan-Peire Reidi: http://www.lochamindelafont.com/