Aprofiechi de la sason per far coma los vielhs, de parlar sovenirs. Daus temps que occupavan pas beucòp de plaça dins ma p’ita cervela, parli daus sovenirs, lo mes d’octòbre era lo mes daus dets negres que eissaiàvam d’esclargir a l’aiga de javela, e quitament a la podra de gratar, avant que de tornar a l’escòla los diluns matin o lo dijuòus matin. La regenta nos espiava las mans avant de nos laissar entrar en classa, e los que las avián pas netas eran bons per anar las ‘chabar d’esfarbir au robinet d’aiga contra lo mur, en defòra, dins la cors de recreacion. Una vergonha que de s’auvir designar davant tot lo monde per çò que consideràvam coma una meschanta punicion qu’auriam pogut eschivar aisadament. Mas au mes d’octòbre, la regenta sabiá que tots los dròlles ajudavan massar los cacaus, e los dets negres podián rentrar en classa sens mai de dolors sentimentalas.

Chas nos, per ‘massar los cacaus tot lo long de la sason, lo permanent era lo grand pair. Tanleu las vachas fomorjadas e palhat adobar, aprep lo marendon dau matin, preniá son panier e quauques sacs per segre en prioritat los nogiers de bòrd de rota o los qu’eran dins los prats onte laissàvam codar las vachas. L’aprep miegjorn, sobretot quante fasiá brave temps, lo demorant de la familha venián participar au massadís, coma quauques vesins daus uns còps. L’Elena de chas Chapeirós veniá sovent ; çò que empaichava l’Aliça de venir, que podián pas se sufrir ! Mon pair aimava pas tròp se baissar per massar los cacaus. Veniá totparier s’i banturlar quauques còps per far esquipa o portar los panier e tirar los sacs.

Quo es mon grand pair, evidentament, que m’aviá apres a massar los cacaus, en linha, e cobde a cobde, dins la mesma direccion e a la mesma nautor : per puesser platussar. Chascun prend una larjor de benda que li permet d’aver los cacaus a portada de mans sens aver mestier de se desplaça lateralament per trapar los de la riba. Ai apres a utilisar las doas mans en mesma temps dins doas fonccions diferentas : una massa pendent que l’autra boida dins lo panier. Entau quò enança. Lo problema es que zo podetz pas far entau aisadament quante las fuelhas son tombadas sus los cacaus. E òc, massar los cacaus, quo es un mestier ! En plaça de marronar, setz de vos adaptar !

A la fin de la jornada, que avetz pro pompar lo cuol, vos demòra de portar los sacs boidar sus de las cledas, que disem « grellas », per los far sechar au solelh, quante ràia. L’enser, avant que lo seren fuguesse tombar, las foliá breçar emb d-una tòla jurca au lendoman que las desbreçàvam si lo temps zo permetiá.

Quela grellas, quo es lo monde que las fasián. Aura, lo monde sabem pus far entau çò que lor fai mestier. Se’n van banturlar dins los magasins e ‘chaptan çò que lor es perpausat de consomar, sens puesser trobar çò que lor farián vertadierament mestier. Mas quò-quí, quo es un autre afar ! Per tornar a las grellas, las trobaretz pas dins los magasins de farlabicas. Se fam a partir d’un cadre rectangulari de quatre pòsts d’un quinzenat de centimetres de nautor. Lo fons es garnir d’un treliç tendut e jostengut per quauquas barras que deven au còp tener lo pes daus cacaus e lo cadre d’encair.

Quante trobàvam los cacaus pro secs per los montar au granier, desbarassàvam entau de las grellas per d’autras fruchas. ‘Laidonc tornàvam los cacaus prestes dins daus sacs que mon pair, e io pus tard, montava a l’espatla, per l’eschala. Un sac de cacaus olhat pesa un quintau, quo es a dire 50 quilòs. Dins lo granier situat, plan de segur, dessús las peças de la maison, boidàvam los sacs de cacaus sus lo planchat. Fasiam un beu tapís d’un diezenat de centimetres d’espassor que rejonàvam bravament. Aquí, auretz benleu mestier de quauquas precisions : en realitat los cacaus son pas completament secs e los fau remudas regulierament per que chaumenissián pas. Per aquò, los boiràvam emb d’una pala o un raclador e ‘chabàvam en tirar coma daus rejons, bien drechs (e quò fai plan brave) per fin d’aidar l’aeracion dau planchat. E tot aquò jusca a la venda que, chas nos permetiá, çò-disiá ma mair, de paiar las talhas.

O. Pijasson – lo 25 d’octòbre 2016

Qu’era una idèia de la Martina que veniá autres còps au talier d'occitan de Marçac d’Eila.Coma l’Olivier, avián rencontrat lo pepet Simon e avián decidat que lo talier se debanariá chas lo pepet dins sa pita proprietat a Las Granjas rasís Gravela sus la comuna d’Anessa e Beuluòc.

Lo diluns 25 de setembre 2016, guidats per la Martina e un còp passat la Granda Aiga, puei lo canau, lo tropelon arribet dins lo vilatge de Las Granjas, sus l’islòt.

Mesfiatz, si entratz pas dins la cort, podetz pas veire la maison, que los bastiments viran l’eschina au chamin e au demorant dau vilatge.

Lo pepet e son filh esperavan los convidats e lur fagueren bona mina. Defòra fasiá bon, platusseren un pauc, espieren de las parroquetas en gàbia sus lo bassuelh de la maison.

• « 'Chabatz d’entrar ! » lor disset lo Pepet.

'Laidonc, las lengas se boteren de se desliar autorn de la bela taula de jarric cuberta d’una toalha cerada emb força dessenhs de color. Aprengueren que la bòrià li veniá d'un defunt cosin de sa defunta femna, e que dempuei, coma la Irena, venián totas las jornadas aquí per s’ocupar dau vargier, de sos fruchiers, de sas polas e de sas pitas bèstias de plumas verdas. Contunha de zo far enquera mai dempuei la mòrt de sa femna, mas l'i demora pas durmir.

Aprengueren tanben que lo Pepet era un passionat de polas de tots semens, que autres còps faguet venir de las gentas polas « Bantam de Pekin » qu’un jornalista aviá consacrat un article emb de las fotòs. Las los faguet veire, las fotòs, que ne’n era plan fier, l'òme ! Per avivar l’ambiança de l’amassada, lo pepet faguet veire, in vivo, per lor grand estonament, un gro de burgauds d’onte surtián e s’estorcián quauquas larvas daus lunons lusents.

La bela peça que los aculhissiá era au còp la cosina, la sala de minjar e tot e tot… Poderen veire que tota la peça era demorada coma autres còps : jos una fenestra i aviá una aiguiera de peira talhada, sus lo mur dau fons una granda càiria onte un pòt tener d’en pès, e la pendula dins un cuenh que sona totas las oras... E quitament las demiàs !

De queu temps, la Martina drubit dau citre e copet un pastis de cacaus que l'Olivier completet emb mai d'unas sòrtas de gasteus. Dos panierons clafits de nosilhas fugueren pausats sus la taula e la gent s'amuseren a las escaletar emb-d'un martelon en eschivar de las far rodelar per terra, de las esbolhar o tot simplament de se mascanhar los dets..

Lo pepet era plan urós de parlar sa lenga mairala coma sos convidats mas quò fuguet leu l'ora de s'eschapar los uns daus autres e de tornar maison.

Trabalh collectiu dau talhier de Marçac d'Eila emb la participacion de Cristiana, Joan-Ive e Marisa.

Pour rendre service à un collègue (...) , une information pas spécifiquement occitane, mais qui concerne l'un des plus beaux villages du Périgord vert inscrits à l'inventaire des sites, Montagrier, dont je vous recommande la visite à l'occasion!

Suite à l'article paru dans Sud-Ouest, voici en pdf les éléments du plan fournis par les maîtres d'oeuvre, l'architecte verteillacois Alain de la Ville et Vincent Lefebvre, paysagiste concepteur de Périgueux , qui présentaient leur projet à l'invitation du maire Francis Lafaye.

Denis Gilabert

Voir l'article de Sud-Ouest: http://www.sudouest.fr/2016/10/27/un-projet-d-envergure-pour-le-bourg-2548364-1951.php

Projet dans son ensemble:Panneau aménagements MONTAGRIER 220916.pdf

Les différentes tranches:Panneau tranches aménagement Montagrier.pdf

Voir également les autres réalisations de la société Espaces: http://espacespaysages.blogspot.fr/