La contairitz Félicia Brolhet aviá beu estre d’Auginhac, faliá auvir coma parlava de la gent de Pueg ‘Gut e de lur merchat a la Felibrejada de 1962 !

« Quo es que vautres avetz de pus uros que la gent de Pueg ‘Gut ? Ilhs an ‘na tor, si ben coma los Parisians. I a de tot a Pueg ’Gut. I a de tot. I a daus merchands. Vos podetz ’ribar tot pelat e vos ne’n tornatz ’bilhat. Vos podetz ’ribar en crebant de fam e vos ne’n tornatz sadol. Vos podetz ’ribar malaude e vos ne’n tornatz demieg fier. »

Aviá plan rason, la Felicia. Un còp que òm a trobat una plaça per parcar sa veitura au pè de la Tor un dimecres matin, òm ‘rieba sus un merchat que s’estend sus mai de cinc cents metres. Òm tròba de tot, quo es verai, de la bona besunha, mai de la salopariá.

I a daus vestits per los pitits mai los beus. Ne’n an fait dau chamin, quilhs abilhaments, per venir jusca sus los bancs daus merchats dau país ! I a de las pantoflas que la gent an quitament pus mestier de fabricar coma autres còps dins las usinas de Nontron. Es-quò pas pas pus aisat entau, de far trabalhar los estrangiers e de ‘chaptar lur besunha bon merchat ? Los quites paniers son faits en China. Quò fai si ben l’afar coma un panier de vime o ben de clessas, non ? E quelas bravas tronçoneurzas de 80€ que marchen si ben coma las de las boticas, mai que peten e fumen pus fòrt ! E Diu mercés, quand òm zo vòu foter lai, i a de las dechetarias pertot ; pas coma autres còps. S’es vut que la gent zo fasian servir tant longtemps que podian e que zo tornavan au merchand per zo far esgar quand quò se desmanchava !

Mas, ma fe, per lo minjar, passen fauta de ren. I a de que far ! Pomas, peras, maussas e tota la frucha dau monde, confit de canard, pautas de canard, magre de canard, alas de canard, grilhons de canard, còus de canard, fromatge de ‘quí, fromatge de lai… A beu lo far gostar a tot lo monde, fai pas aisat per lo vendre son fromatge de 40€ dau quilò queu paubre jòune òme vengut d’Auvernha. Son pas òrres quilhs legumes biò de la merchanda olandesa : de la gent plan valhents ‘quilhs oladés ! I a de las quitas cagolhas que fan venir dins un elevatge en Charanta. Mai la gent son contents de trobar daus peissons fresches e de la uistras que venen tot drech de la mar.

Dau temps de la Felicia, dins las annadas cinquanta e seissanta, i aviá gaire de quilhs merchands de musica en conserva que venden daus CD per far la dança daus canards o ben À la queue leu leu. Son pas chins : zo fan auvir a tot lo monde ! E de son-t’ilhs braves ‘quilhs païsatges de montanha pinturats sus de las ardesas ! E dire que autres còps, la gent avian ren que lo calendrier dau factor per metre de la color dins la maison ! Mai que los pitits coneissian pas tots quilhs jugarons de plastic benleu pas tròp biodegradables que se venden aura sus l’ancian feirau!

Quo era ‘quí que mon pair menava sos pitits pòrcs, despuei Vilajalet, si aviá la chança que los cors fuguessan nauts quand eran bons a vendre. Autrament, quò valiá pas lo còp de far tot ‘queu chamin. E los òmes coifats de berrets e de casquetas era contents de trobar un camarada (« Béstia, que fas-tu ‘quí ?) e de lo convidar a beure un viatge. Era plan complicat lo juec que se menava entre los maquinhons, los vendeires emb los que venian los acordar (« Anem ! Tustatz ‘quí ! »). Tots se tornavan trobar a l’auberja un còp que quo era ‘chabat, e los merchands comptavan los bilhets davant los paisans.

Òm tròba de tot, si òm vòu. Mas non, Felicia, au jorn d’aüei, vau mielhs pas tombar malaude a Pueg ‘Gut, perque i a pus bien de medecins emperaquí. Los que parten en retrirada cugen pas trobar daus successors. Volen pus venir a la campanha, los jòunes diplòmats, quitament quand son lotjats per ren. Quò fai que, quand òm es patraca, quò pòt prener dau temps per tornar « demieg fier ».

Vau vos dire perque aime lo merchat de Pueg ‘Gut totparier. Quo es un daus darniers endrechs ente òm auva enquera parlar la linga dau país, e pas nonmas per mos amics occitans. Escoltatz-los parlar (parlèr), los Pueg ‘Guts : « Cà fai chaud aüei, cà vai tueire là codená ; faudrá pès obludèr de fèr beure lès vàchès ! ». Mas fau i anar daborá, perque la gent dau país an l’abituda de ‘ribar pus tòst que los autres. Los anglés se leven pus tard. Aime ‘chaptar de la vianda de pòrc cuu negre. Aime veire rire los uelhs de mon amic lo merchand de trufas sos son chapeu negre darreir son drapeu occitan. Aime lo merchand de iaorts que me respond totjorn dins nòstra linga quand li adrece la paraula. En cherchar, sei segur que ne’n trobaretz d’autres…

Jan-Peire Reidi