Uei, anem parlar d’un aubre plan simbolic de nòstre país e plan estimat per sos fruchs e son bois.
Las originas de la cultura dau chastanh se perden dins la nuech daus temps. Pasmens, l’emperaire Charles Manhe encoratget sa cultura dins lo « capitulari de villis ».
La vielhas varietats las mai conegudas an daus noms tipicament occitans : camberona, portalona, montanha e lo « castanea sativa », silvestre, lor serv de pòrta-empeut. Sovent, daus noms occitans fugueren balhats a la novelas varietats ibridas : Migola, Bocha de Betijac, marron de Gojonac…
Au mes de mai, los aubres se cubren de flors odoriferas, idealas per far un miau plan saborós.
A la darrièra, nonmàs quand son madurs, los pelons tomban sus lo sòu e laissan veire de las braves chastinhas, plan lusentas. Quo es lo moment de la recòlta. Autres còps, los viròus eran la basa dau minjar, maitot pendant l’ivern e lo monde los fasián sechar dins los clediers que se pòden enquera trobar dins quauques vilatjons.
Après aver dostat las doas pèus emb lo pialador e l’eschauvador (o lo boirador), los fruchs se pòden utilizar per far la sopa, per companhar la charn…Per çò qu’es de io, prefere las minjar grilhadas dins la padela traucada, emb un veire de nòstre vin.
Après una lonja decadéncia, la chastinha tòrna trobar uei una reviscolada vertadiera, per son gost e per las personas allergicas au glutèn. De las novelas faiçons de preparar naissen e aurá, sem pas mestres de la demanda. Es pas totjorn aisat de trobar de la farina de chastinhas !
Lo chastanh viu mai d’un segle e quand ven vielh, souvent son tronc es cabornut. Quand es tròp vielh o malaude, lo monde lo còpan, la vielhas cabòrnas se fan bornats per las belhas. Mas l’aubre se reviscòla en un talhadís de còdras que, quand seran maduras, vendrán dau meiran per los barricons o bentot los parquets. Los fuelhardiers fasián daus piquets, daus fuelhards per las barricas, los paniers e los pitits muebles …Tot un fum de mestiers son nascuts a l’entorn dau chastanh ! E demai, sabetz ben que, au reirlutz dau chastanh, se troben sovent daus braves botareus !
Oc-es, zo vesetz ben, lo chastanh es brave e generós per qui l’aime e se reviscòla quand cresem que es mòrt. Un pauc coma nòstra lenga !