Randonada de montanha en òc
Figuratz-vos que la setmana passada ani a Luchon per prener l'aer de las Pireneus. Per los que coneissen pas, lo paìs de Luchon se tròba au mitant de la chadena, a la riba dau Comminges a la frontiera de la Vau l'Aran, entre Cosarans e paìs bigordan. Aviam pas enveia de nos botar de reng per esquiar, ma femna me disset : « Allons faire un tour en raquettes demain, il fera beau ».
Entau faguèrem, anèrem nos marcar a l'Office de la Montagne ( bureau des guides de Luchon) e l'endoman lo nòstre guide, Peire Alberò, nos menet au pòrt de Peirasorda. Comencet de nos explicar coma far per lo materiau, e tot quò...en francès de segur. Puei se trapet de nos parlar de la montanha, dau sens de la chausas, de toponimia, que queu nom de « Néouvielle » ven de l'occitan neu vielha que vòu dire... Me decidi de l'i parlar en òc, en lemosin de segur, me respondet còp sec en lengadocian, que l'òme nasquet en paìs Minervés ( de veire qui-dejos « retrach de guide ». Nos parlet d'istòria de l'endrech, de geomòrfologia, de l'activitat umana que faguet lo paisage pendant tres mila ans dau pastoralisme en passar per lo trabalh dau bois, l'electricitat, lo torisme. Nos parlet de la tarribla fonta daus glaciers ( selhs), de las artigas, de tropeus, de bargiers...Emb per io totplen de complements utiles en occitan sur los noms de luòcs, los animaus, la botanica, la geologia... Una vertadiera visita bilinga. E d'un biais fin que geinava pas los autres randonaires. L'òme ne'n sap de las chausas sur queu paìs e nos lo faguet veire d'un biais diferent. Sei tornat emb tot un fum de mots montanhòus que io coneissia pas. Faguèrem de las comparasons entre lengadocian , lemosin e gascon que se parla dins l'endrech. Ai apres que aquì, lo Monsur, quo es pas lo tesson, mas l'orsa, que montar se ditz « pujar » e davalar se ditz « baissar ». Nos trobèrem aprep la visita per l'entrevista. Un brave moment, plan riche, plan interessant.
Tot aquò fuguet possible per ço que avem ausat parlar en òc en defòra de nòstre cercle abituau. Veiqui un guide que meritaria ben lo Label òc, ten !
Denis Gilabert.
Fotòs: Peire Alberò e quauques luòcs a l'entorn de Peirasorda, entre Nauta-Garona e Nautas-Pireneus
« Nasqui en Minervés, paìs de vinha. Ai apres a parlar l'occitan en familha, subretot emb la memin. Quante eri mainatge, «caganhis », mon paire e grand paire me fagueren descubrir las Pireneus en marchar, caçar, pescar. Aprep, fagueri de l'escalada, descubrigueri Luchon. En mesme temps, fagueri mos estudis de musica al conservatori de Tolosa per venir tustaire( percussionniste, batteur). Fagueri 22 ans d'ensanhament, ai jugat dins mai d'un orquestre e grope dins tots los estiles, en trad , tanben emb lo grope « Mas de Breish ». Ai totjorn passat belcòp de temps en montanha. Aura sei guide, tota l'annada, l'ivern en raquetas, l'estiu de pès. Ai seguit de las formacions e ai fait dels cercadis personals per aprener istòria, cartografia, analisis de la neu, toponimia, meteorologia, tecnicas de còrdas...Fasem de l'espeologia tanben e agacham los selhs ( glaciers) emb mon colega Peire René, glaciològue. Demòri emb ma femna basca e nòstres tres mainatges dins un vilatge a costat de la Val d'Aran. M'arribi dels còps de parlar occitan emb lo monde que meni en randonada. Es una causida de vita, de viure dins e per la montanha. Cal aver lo nhac, que lo paìs es plasent mas rufe », ço-ditz Peire Alberò.
Joan-Pau Verdier e Marçau Peironi nos informan que los convidats de l'emission dau diumenc 1er de març a 11 oras sur França Blu Perigòrd seran l'accordeonista Nicolas Peuch e la flaütista Lucie Roulet per lor noveu Duò Anem. Jugaran en directe dins l'emission.