Qué se debanava dins la nuech dau 28 au 29 dau mes de mai 2016 ? :
Una desvirada dau glòbe terrenau …
La planeta blúia coalevet sens zo dire : lo cuòu en jardòla ?
L’aisse terrestre se torilhonet de l’autre biais sens prevenir ?
Queraque la meteò parisiana l’aviá plan dich : « questa nuech podrián subrevenir de las chavanas e daus auratges subreviolents ! ».
Mas delai a tremolar l’ordre eternau « Septentrïon // Miegjorn »… quò es un autre afar…
Aprep ma desvelhada un pauc pertubada, ai cherchat de comprener un tau fenomene.
Es lo resultat de l’eschauradís climatic ? Non, pas enquera… Segur qu’es l’afar de 20 ans.
Es la consequença de l’accelaracion de l’espaci temps ? Non gran ! La teoria es pas confirmada per l’academia scientifica.
Es lo contracòp de l’inovacion de l’EUROVISION 2016 que acceptet l’Australia de se far portar coma candidada de l’autre emisferi a la competicion ? Pas mai, per çò que an pas ganhat « lo song contest » europenc !
Dins lo dobte, aüei me fau verifiar :
Si lo Perigòrd se troba pas aura dins lo ranvers de Joanesborg ?
Si Nontronh es pas rasís Lo Cap de Bona Esperança ?
Si Moissídan vai pas jugar au rugbí contra Santiagò del Chile ?
En carcular plan, las consequénçias son espandidas e imperiosas… Per exemple, las novelas limitas de la region Aquitánia van èsser trebladas tanben. La bela Occitània anirá, ela, de Peitius a Ussuaià ? De Limòtges a Camberrà ? De Sent Marciau de Valeta a Soetò ?
Me fau avoar que còp sec, de mai dau Gasconh, dau Provençau, dau Lengadocian, lo Joan-Loís L., lo Olivier P. e lo Joan G. van nos oblijar d’aprener daus noveus dialectes… E de’n tot prumier lo Mapuchòc !

Gei-Oai © # Testadinslospès »

Totparier las pròvas son aquí ; Trobaretz en peça-junta, lo marcaire irrefutable dau beu desvirament d’arser : daus botareus negres (daus « champanhòus » per los Nontronhs) dins lo mes de mai es tan de creire que la dubertura d’esperit chas un « frontista ».

Beauty is in the eye of the beholder
(La beutat es dins los uelhs de lo que ’visa)
Proverbe anglés

Los Anglés disen que quo es an eyesore, « una dolor daus uelhs », quauqua ren de talament òrre dins lo païsatge que los uelhs vos dòlen. Coma las roinas dins nòstres vilatges : teulada esbolhada, murs descrespits e bombats, fenestras sens carreus que an pus nonmas un contravent de bingois, vergiers ganhats per las ortrujas e las romdres… Un paradís per las serps e l’autra sauvagina. Aquí, queraque, los uelhs lur dòlen pas, a ’quilhs Anglés que an ’chaptat una maison benleu vint metres pus loenh dins lo vilatge. Ne’n fan pas de cas, o zo tròben benleu romantic.
Daus còps, rasis ’quilhs pilòts de peiras cuberts de liedra, trobaretz un angard metallic per gardar las balas de fen a l’abric. Los agricultors an quauqua ren mai a pensar que de s’ocupar de çò que marca mau dins lo vilatge. Per las reparacions, van totjorn au pus preissat : clauven de la tòla rolhada sus las pòsts d’un portau de granja que ten enquera, o ben meten un portau galvanizat pendilhat ad una ralha per remplaçar lo vielh que teniá pus. Dirian benleu coma auriá dich granda-mair, mocandiera : « Si quò vos platz pas, setz pas oblijat de zo ’visar ». E perdiu !
A l’entrada dau vilatge, veiretz de las grandas inscripcions sus dau plastic negre : « NON A LAS EOLIANAS », « LOS LAISSAM PAS DESFIGURAR LO PAÍS », « NON A LA TROMPARIÁ ». Comprene pas tròp. Avem desjà las linhas electricas, las estabulacions a la cima daus termes, los angards cuberts de paneus fotovoltaïcs, las machinas que desboigen los bòscs tota l’annada e que apilen au bòrd de la rota daus tròç de bilhas de ’quilhs braves chaisnes… Lo país ne’n passa pas fauta, de ’quilhs elements estrangiers venguts de la societat industriala sens que degun se’n planhe. Mas vòlen pas las eolianas.
Pareis que lo bruch de las eolianas pòt geinar la gent alentorn. Mas – dijatz-me si me trompe – las deven plaçar a mai d’un quilometre de las maisons. Si son pro loenh per desrenjar degun, perque sirian-t-elas pus òrras que lo resta, ’quelas machinas que rapòrten daus sòus aus proprietaris e que fan de l’electricitat pròpa ? Las parciriatz pas las centralas nuclearas de Blàia o de Civaux, rasis nautres, aprep çò que a ’ribat a Chernobul e a Focoshima ?
Benleu que las eolianas son coma los chamins de fer e las usinas : son òrras mai bravas. Una granda gara a de que vos donar lo maucòr, mas ren que de veire un de ’quilhs grands ponts que escambalen las valadas, sentetz quauqua ren coma dau contentament. Benleu que per lo chaminòt abonat a La Vie du rail, lo TGV es l’imatge de la beutat. Per lo que ganha sa vita sus los chamins de fer o dans las usinas, òrre o brave, la question se pausa pas. Ne’n coneissetz beucòp de gent que aguissen lur ustilh de trabalh ? Per ilhs, lo pus òrre, quo es una usina barrada. Quò sirá parier per las eolianas : si nos renden servici, degun pus las trobará òrras.
E ai ren dich de la Tor Eiffel, ten !... La trobatz brava ? Quante damandavan a Maupassant perque anava disnar au restaurant de ’quela Tor Eiffel que trobava tant òrra, respondiá que quo era lo sole endrech de París d’ente se vesiá pas. ’Queu monument es ben la pròva que l’orror fai pas fugir la toristalha. Vos parie que faran parier per las eolianas : las faran visitar !
Quo fai de quò-’quí coma dau resta : lo pus òrre es sovent çò que vesem pas d’ente som… Per far despiech aus ’belhaires coma me, la Comission europenca e lo Senat de la França venen d’autorisar los neocotinoids que tuen las ’belhas e empoisonen los crestians. Veiram pas daus cents de mila de personas davalar dins las ruas e degun plantará de las plancardas au bòrd de las rotas. Mas quò sirá pas nonmas los uelhs que nos dòuran.

A Javerlhac, lo 25 dau mes de mai de 2016
Jan-Peire Reidi

Les collégiens occitanistes du Périgord ont découvert son travail avec enthousiasme lors de « Generacion Paratge » à Brantôme les 26 et 27 mai dernier. Il est le premier musicien occitaniste à faire de la musique électronique et hip-hop sur la base des chansons traditionnelles populaires occitanes. Alaidonc, qui quo es e qu'es aquò, Dolàn Xakò ?
Pourquoi et comment vous êtes vous inspiré du « trad » pour faire votre musique électronique ?
« Sei un « aficionado » de musica electronica urbana americana. Los DJ utilisan daus « samples »( eschantilhons, bocins) de soul, R'N'B, quitament de musica tradicionala dau Japon per lor trabalh. Ai rencontrat dau monde de l'Agença Culturala que m'an botat a dispausicion los disques vinils dau colectatge de chançons perigòrdas dins las annadas 60 a 80. Me sei dich que qu'es una plan bona basa de trabalh e perqué pas per io ? Quò me prenguet cinc mes per escotar e numerisar los vinils, mai quatre mes de creacion, enquera tres mes de trabalh en estudiò e veiqui, l'albòm de onze pistas ven d'espelir. Avem presentat quauques titres a Bordelha aus collegians de « Dançem au collegi ».
Et leur réaction fut enthousiaste ! Questions, dédicaces : on sent que votre musique leur parle...
« Tant, mielhs, que io aime plan la lenga occitana, que chanta, que dansa, e la vòle botar tanben dins un univers actuau. Me sei inspirat de ço que pòrta la lenga : amor, libertat, conviviença. Vòle far veire la cultura occitana d'un biais diferent, maitot aus jòunes...e a mos quites goiassons, tanben !
Et où avez-vous appris à parler, lire et écrire l'occitan ?
« Coma totplen de monde emperaqui, l'ai auvida, coneissiá quauques mots, mas ai pas agut la chança d'aver la transmission familiala que se fai presque pus. Laidonc me sei botat au trabalh. Me sei marcat au talhier de lenga de Novelum a Marçac d'Eila, una ora e demia per setmana, mai, ai la chança d'aver une jòuna « mairina » de 81 ans, Claudine Texier, que me fai parlar, legir, escriure, doas oras per setmana. En mai de quò, vene de passar lo DCL ( Diplôme de Compétence Linguistique) occitan, après aver seguit la formacion perpausada per Novelum.
Et pour les mois à venir ?
« Una plan bona novela : serai au festivau « Le grand Souk » los 22 e 23 julhet a La Jamaia ...a costat de Thomas Dutronc, Miossec, Rachid Taha ! Un pauc impressionant, tot parier !
Denis Gilabert

« Parallela », par Dolàn Xakò, nouvel album 11 pistes, 11 €. A écouter et commander sur : https://www.facebook.com/dolanxako/