Perseverare diabolicum, per Denis Gilabert
Lo retorn de las cronicas de Danis Gilabert, per far plaser a un professor d'occitan de sa coneissença que li disset de contunhar de ne'n escriure...
Au mes d’abriu 2023, lo President de la Republica francèsa anet en China, en companhia de Ursula Von der Leyen e tot una tropelada de chaps d’entrepresas per una visita politica mai comerciala. Coma d’avesat, lo costat politic, fach dau costat europenc de posturas aisadas sur la Russia e l’Ucraïne, la mer de China mai Taïwan ( mas pas lo Tibet, per pas esmalir nòstres òstes ) fuguet escotat d’una aurelha distracha per lo govern chinés que a pas mestier de nosautres per prener se-mesma sas decisions.
Fin finala, lo mai important fuguet lo volet economic de l’afar, que sabem plan que aqui se jugan las chausas emb la prumièra poténcia mondiala e las autras tanben. Passem un pauc de temps sur la question d’Airbus.
Airbus es una entrepresa sietada en Euròpa, creada per très estats, La França, L’Alemanha, l’Angleterra dau temps (avant 1992) que los estats avian lo drech mai lo dever de se boirar d’afars economics e que lo concept d’industrias estrategicas era pas enquera estat abasit au moment de la creacion dau Grand Merchat. Aura, crear un afar entau seria pus possible : « Coma ?De l'argent public dins l'industria? Distorcion de concurrencia !», « De que se boiran, los estats? »Eca. Vau mielhs laissar far « la man invisibla dau merchat », (presque la man de Diu. Passem). Parlam totparier dau prumier fabricant aeronautic mondiau que , per lo moment,fai viure totplen de monde en França e en Euròpa directament per las usinas Airbus mai lo teissus de jos-tractants d’entrepresas especialisadas. Un daus darriers « champions» dins son sector, coma auriam dich dins las annadas 70, dau temps que a la França avia una estrategia industriala e comerciala.
L’accòrd que nòstres governants e lo president executiu d’Airbus venen de signar emb la China es plan interessant. Ne’n fuguet parlat dins la premsa, mas bon pas tròp naut e fòrt. En China, Airbus a desjà dempuei 2008 una usina a Tianjin que produsit 4 avions per mes e que deu montar a 6 per mes en fin d’annada. Una usina a las condicions chinesas, valent a dire que la majoritat dau capital es chinesa e sur lo sòl chinés. E ben ne’n van dubrir una segonda per 2025, dins l’idèia de doblar la quantitat d’avions produsits en China, per las companhias arerianas chinésas mas, çò-ditz lo patron d’Airbus, « probable par d’autras praticas de la region », lo merchat lo mai dinamic. Valent a dire que lo nombre d'avions produsits en China vai passar de 48 per an a 144 per an en 2 ans. Comprene que queu accòrd vai plan aus financiers d’Airbus mai de las borsas e aus chinés. Sens parlar daus jos-tractants chinés que i van trobar lor compte. Aviam desjà lo det dins engranatge, aura lo braç l’i pòt passar. M’explique.
Dins l’industria lorda , la siderurgia, l’aeronautica, mai los medicaments eca, los volumes produsits son cruciaus per tirar los pretz e la marja. En transferar los volumes e los saber-far en China, se-disent per aver lo merchat, los politics e quela entrepresa fan nonmas contunhar çò que fan dempuei aura 30 ans. A la debuta, las consequencias se vesian pas e pauc per pauc los efiechs deletaris de quela desindustrialisacion son evidents ( 5 milions de chaumaires, 2 milions au RSA, 156 miliards d'€ de deficit comerciau annuau, incapacitat de finançar la proteccion sociala, manca de medicaments, de semi-conductors, desagregacion de la societat...e ne’n passe). E ben , z’an totjorn pas comprés, contunhan enquera e enquera. Los investiments fachs en China seran pas fach en França per gardar e ameliorar la competitivitat, per far frojtar las entrepresas jos tractantas...Alaidonc, las mesmas causas van produsir los mesmas efiechs.
Repròche pas aus chinés de defendre lor interest. Cap de bric.Quò es normau e zo fan plan ben. An una estrategia politica, economica, monetaria ( lo Yen jos-evaluat) que los mena onte son aura. Signan daus acòrds comerciaus coma los autres. Plan ben. De nòstre costat, europenc, sem nommas capables de signar daus « accòrd de liure-eschamnhe » a sens unic, daus accòrds leonins en nòstre defavor coma dau monde que saben ne’n far. Breu, sem febles, quitament quand sem en posicion de fòrça coma sur l’aeronautica. « Mas podem pas far autrament. Si fasem pas entau nos chaptaran pas mai de Champanha, de Conhac, de products de luxe...De mai, los motors son fabricats en Euròpa ( per lo moment) e gardam los labòratoris de recercha ( coma per los medicaments, benleu ? Avem vist quò…). Que tu parlas ! Per los vins, chapten desjà daus vinhaus bordalés, de las accions dins lo luxe, lo deute francés es a meitat possedat per la China. Per tornar a l’aeronautica, es-quò que Boeing a de las usinas (Mega factories) en China ? Non. Es-quò los americans venden daus avions aus Chinés?Òc-plan e totplen e produsits en America.
Nosautres, qu’avem totjorn de las leiçons a balhar au monde sur tot, fariam mielhs de nos inspirar de çò que marcha alhors. « Know your ennemies » disen los anglés. Los Chinés son pas nòstres ennemics. Son daus partenaris comerciaus plan esbarbits, ilhs. Nosautres, sem nòstres pus meschants ennemics. Los financiers se’n foten, quò chamnha ren per ilhs, ganharan alhors e benleu mai çò que ganharan pus aqui. Mas per l’industria, la balança comerciala, l’empleg e la societat en generau, quò chamnha tot. A la debuta podiam dire que sabiam pas, çò qu’era d’una granda naïvetat ( çò que io ai jamai cregut, pusleu una granda complasencia, coma la daus cornards o daus "idiòts utiles"). Aura sabem, ne’n vesem, ne’n vivem tots los jorns las funestas consequenças. Pense totjorn a nòstres enfants. Contunhar de far entau es « diabolicum » per pas dire mai. Vendre los muebles fuguet jamai una solucion. Per degun. E devem nos en prener a los que los venden, pas a los que los chaptan " a bon compte".
Denis Gilabert
En peça junta: