"Au merchat de Pueg'Gut" per Jaumeta Beauzetie
Bonjorn, coma vene de legir l'article de Jan-Peire Reidi sus lo merchat de Pueg'Gut, veiqui, per vos amusar un pauc, la transcripcion de mon experiença de parlar occitan tota una matinada, au merchat de Pueg'Gut !
Non, qu'era pas per un "repli identitaire" coma disen los centralizators, ni per "esperit comunautari", "volontat de venjança/e que-sabe-iu-mai ?" ò autra motivacion negativa que daus uns troben per criticar la gent que parlen d'enquera lur linga -incompreensibla per ilhs-, qu'era juste una pita votz que me disia :"vai veire, si tu podes d'enquera parlar, tot simplament, ta linga vielha tota una matinada .. ta linga qu'a rasonat 'qui, dins las charrieras de 'queu vilatge ancian, dempuei mila ans, "just do it !".
Levada plan dabora, podia totjorn pas escotar de radiò occitana e i a totjorn pas d'occitan sus las radios bluias dau Peirigòrd ò dau Lemosin e totjorn pas de television bien entendut !
Au grand magasin, qu'a pus de crotz occitana sus sa publicitat, mas que s'es agrandit, las pòrtas eran barradas, qu'era pas tot a fet 9 oras e desjà de la gent fasian la coa emb lurs charretons. Estonada, questioni "qu'es pas d'enquera dubert ?" e un torista se metet a me far daus sinhes en visant sa montra per me dire que demorava denquera 5 minutas. Per estre segur que avia bien comprengut eu tornet far plusiors còps, los sinhes emb los dets de la man en s'esbraciar dau biais de sa montra de prumiera comunion. Lu remerci per un "merces plan !" pro fòrt per far remarcar que n'era pas d'enquera sorda e atendi. Las pòrtas vitradas se drubigueren e ani còp sec au raion charcutaria ente fan venir, de Samatia, los melhors bodins a las chastanhas de la contrada !. I avia d'enquera degun a queu raion e 'na jòuna dròlla que metia las boitias de conserva en faça, (que fasia lo "facing") me disset aimablament en frances que 'la podia me servir e respondi que "oc-es, volia solament quatre bodins a las chastanhas". Coma 'la me fasia repetar li montri los quatre bodins davant la vitra. Visiblament, 'la comprenia pas mas sa colega 'ribet "que comprenia tot mas que parlava pas" ! (coma mon paubre chat que compren tot e que parla pas !). Un cople d'un certan atge risia de 'quela intervencion e tots dos disian "nautres, nos comprenem lo patoes e nos am l'abituda de parlar !" mas fagueren tanben lur comanda en frances. A la caissa, la jòuna me disset que 'la comprenia çò que disia e quò la fasia beucòp rire tanben.
E me veiqui dins lo merchat ! A l'estand daus iaorts. Lo Daniel, un companh, cassa-crostava emb sos collegas... "Adiu ! 'Chaba ton bocin de pan, tornarai passar tot aura !" "A tot aura !".Plusiors còps auvigui la linga dins la rua.... "nos venem tots los dimecres, qu'es n'ocasion de veire la gent...", bonjorn, coma quò vai ?".... e d'autras frasas trapadas a la volada.... of ! la linga es denquera viventa !
E me sieti a la terrassa dau Bar dau Centre, prengui 'na taula ronda a l'ombra. Comandi un cafè... la dròlla me faguet repetar tres còps perque l'era destabilizada per lo "è" accent greu a la plaça dau "é" accent ponchut dau francés ! 'Na femna me damandet en francés s'ilhs podian se sietar, ela e son òme, a 'quela granda taula. Respondi que "avia pro de plaça per tots sens se geinar !" mas contunhavan a me parlar en francés e devia dire a la fin de chasca frasa "coma ?" per passar a l'occitan ! "'quò fai dau ben queu pitit vent !"... pus besoenh de "coma ?", s'eran avesats ! 'Quò auria bien durat un moment si 'quel òme avia pas 'gut 'queu nas en fòrma de chaul-flor tot roge que li minjava la meitat de la figura e que lu geinava per beure son veire de vin blanc "plan fresche !".... Malaisat a suportar !... "Au reveire, bona jornada !"
Au banc daus legumes, damandi daus pastissons* "je comprends l'occitan" disset lo jòune "mais comme ça se vend mal, je n'en ai pas fait cette année !"... prengui de las corgetas a la plaça e eu me contet coma sos parents de Charanta Occitana an totjorn parlat mas que se, eu n'a pas agut quela abituda... que 'quò li avia servit, pertant, per un estagi en Provença ente eu comprenia tot.... e qu'eu se sentia occitan... Eu semblava uros de m'auvir e me balhet mesma, sur lo merchat, de las corgetas totas rossas... "vous verrez, cuites à la poêle, elles ont le goût des cèpes avec de l'ail et du persil !". Lu remerci bien.
Pus loenh, un bolengier que venia de Corresa comprenia ren dau tot, çò que fasia rire sa vesina, marchanda de gasteus, que faguet la traduccion !
Torni chas lo Daniel daus iaorts e discuterem un moment de l'avenir de nòstra linga e coma faudria chamnhar l'article 2 de la constitucion francesa que ditz qu'en França i a 'na sola linga : lo francés.... -çò que fai la riseia de nòstres vesins europencs quand lur disen que la França es lo païs daus drechs de l'òme !-.
Quauques legumes per la sopa, au banc d'una pita dama d'Ajac que se fai pas prejar per parlar ... de l'òli de cacaus chas Narcisse d'origina espanhòla qu'a aprengut la linga quand era tot goiat coma sos vesins ! Conscient de la richessa de 'quela cultura, lo Narcisse a quitament damandat lo label occitan per la metre en valor emb sas bonas trufas negras !
Quauques legumes per la sopa, au banc d'una pita dama d'Ajac que se fai pas prejar per parlar ... de l'òli de cacaus chas Narcisse d'origina espanhòla qu'a aprengut la linga quand era tot goiat coma sos vesins ! Conscient de la richessa de 'quela cultura, lo Narcisse a quitament damandat lo label occitan per la metre en valor emb sas bonas trufas negras !
E direccion lo vilatge ente los olandes eran partits... Lurs vacanças eran 'chabadas.
Jos lo figier, lo vent fasia fradassar las fuelhas ; las 'belhas marmusavan dins la lavanda.... 'na moscha passet en brundissant... mesma bruch que dau temps de mos ancestres !.
Jaumeta Beauzetie
* pastissons = artichaut de Jerusalem
Lien permanent
Catégories : Cronicas d'autors