E pfft ! Tal coma se èriam estats dins una sala de teatre, lo Bernard desapareguèt de l'empont. La Cathy tornèt prene plaça e nos anoncièt que lo Bernard èra defuntat dumpuèi 1916 e que aviá daissat doas dròllas, la Maria, femna del filh Selves de Mairal, lo Sylvain e l'Alícia que aviá maridat lo pèire Constant. Las recercas preïstoricas contunhavan de longa. Un òme, lo Denis Peyrony, regent del vilatge, après s'èstre format a la preïstòria, escavèt a la Ferrassie, al Moustier, a La Micoque, a La Madeleine , a Laugerie-Haute e devenguèt lo primièr Conservator del Museu de Preïstòria de Las Àisias.

Cambiament de scèna ! Una mameta faguèt son aparicion. Plan graciosa, plan crana emb sa rauba de flors (per nos far onor, aviá daissat lo davantal a la cosina e aviá cargat sos vestits del dimenc, los de per la mèssa !), aquela femnòta èra capelada d'un capèl, un capèl enribanat del meteis teissut que la rauba, se vos plai ! Plan bravòta, la mameta, plan viva e plan fièra de conéisser lo Denis Peyrony qu'èra estat son regent ! (Los temps an plan cambiat, se pòdi me permetre aquela remarca ! Mas rai !) "Sei la Maria Selves, filha del Bernard, pita-filha del Francés Pataud. Sei nascuda en 1890 e ara, sèm en 1957" nos diguèt còp sec ! Dumpuèi totjorn s'èra dich dins la familha que jamai se vendèsse que que siá, que se servèsse l'ostal e la tèrra dels rèires. La Maria e l'Alícia s'endevenián plan sus aquel sicut. Mas qu'èra sens comptar sus la venguda d'un American, Hallam Movius en 1953. Aquel òme èra pas coma los autres. Qu'èra pas un destruci, pas un mercant d'òsses e de pèiras ! Èra un preïstoriàn apassionat que vodèt tota sa vida a la preïstòria e de mai, èra un òme plan agradiu ! Lo mond d'a Tursac pòdon enguèra en far lo testimoniatge que lo coneissián plan el, aital coma la Dòna Movius, preïstoriana, ela tanben. Los espós Movius avián crompat un ostal a Tursac. Venián cada annada a la recerca d'un endrech a escavar quand auviguèron dire que a Las Àisias, i aviá un vertadièr tresaur de preïstòria e que se trobava alai una bòria aparada de tot cambavirament. Endonc, lo Movius se faguèt conéisser de las doas sòrres, la Maria e l'Alícia, e lor demandèt la permission de far de sondatges dins lor bòria per tal de veire çò que i aviá dins lo sossòl. Descobriguèt una riquesa de las bravas : tot un fum de brigalhons d'òsses umans e de silex de totas menas... Alara, Hallam Movius volguèt crompar la proprietat de la familha. Quò se faguèt pas tot sol ! Las doas sòrres tenián de lors pair e grand-pair ! Raça raceja ! Mas fin finala, finiguèron per se daissar tòrcer e vendèron la bòria al Movius en 1957 per 6 milions de francs de l'epòca. Se ditz que qu'èra un bon prètz ! La petita istòria raconta que las sòrres volguèron gardar las pèiras de la granja, que qu'èra estat pecat de se'n servir pas per bastir un ostal nòu ! ( de segre)

Paulette André